A.  Mafhungo a Zwino kha Shango

1.  Tshiṱereke tsha thekhisi tsha vha Khoro ya zwa Thekhisi ya Lushaka ya Afrika Tshipembe (SANTACO) ngei Kapa Vhukovhela    

1.1.  Khabinethe yo ḓivhadzwa nga ha u bvelaphanḓa ha u ganzhila ha nyambedzano vhukati ha vha SANTACO ya Kapa Vhukovhela na vha Masipala wa Ḓorobo ya Kapa, zwe zwa vhanga tshiṱereke tshi si tsha vhuḓi nga vhanga ḽa u dzhiwa ha thekhisi lu re mulayoni nga vha Masipala wa Ḓorobo ya Kapa.

1.2.  Khabinethe yo sasaladza zwiito zwa dzikhakhathi na zwa u sa tevhedza mulayo ngei Ḓoroboni ya Kapa ya dovha hafhu ya ita khuwelelo kha vha SANTACO ya uri vha vhone uri tshiṱereke tshavho tshi khou itwa nga nḓila ya mulalo nahone tshi songo khakhisa pfhanelo dza vhaṅwe vhathu. Ro dovha hafhu ra  dzhiela nṱha uri kha heḽi fhungo, a ho ngo vha na zwiwo zwa zwiito zwa dzikhakhathi zwi shushaho kha awara dza 48 dzo fhiraho. Fhedzi, miraḓo ya Tshumelo ya Tshipholisa tsha Afrika Tshipembe na maṅwe mazhendedzi a zwa u kombetshedza u tevhedzwa ha mulayo vho rumelwa u itela u langa tshiimo tsha zwiito zwa dzikhakhathi uri vhadzulapo vha kone u tshimbile vho tsireledzea musi vha tshi ya tshikoloni, mishumoni na kha u ita mishumo yavho ya ḓuvha nga ḓuvha.  

1.3.  Khabinethe yo dovha ya vhudzwa nga ha uri vha Masipala wa Ḓorobo ya Kapa vho tea maitele a mashumele a thekhisi a si na vhuṱumani na Mulayo wa Vhuendi Dzibadani wa Lushaka wa ṅwaha wa 1996 (Mulayo wa vhu 93 wa 1996) na Mulayo wa Vhuendi ha Shangoni wa Lushaka wa ṅwaha wa 2009 (Mulayo wa vhu 5 wa 2009), ine ya langa u pfhukwa ha milayo ya vhuendi na ndaṱiso dzo teaho, ho katelwa na u dzhia lu re mulayoni zwiendedzi. Khabinethe yo ṋea ndaela Minisṱa wa zwa vhuendi, Mufumakadzi Vho Sindisiwe Tshikunga, uri vha vhone zwauri thekhisi iṅwe na iṅwe ine ya khou shuma lu siho ho milayoni ya shango ḽa Afrika Tshipembe i bvisiwe badani.

2.  U lwa na zwiito zwa u gwa migodi zwi siho mulayoni

2.1.  Khabinethe yo ṱanganedza u rumelwa ha yunithi yo khetheaho ya tshipholisa, ine ya khou thuswa nga maswole, ngei Riverlea, Johannesburg, uri i thuse u lwa na zwiito zwa u gwa migodi lu siho mulayoni kha vhupo honoho.

2.2.  Zwiṅwe hafhu, Khabinethe yo fhululedza u farwa ha vhahumbulelwa vha no paḓa 194 vhane vha khou ṱumanywa na u ita zwiito zwa u eba migodi lu siho mulayoni na u rumelwa ha mazhendedzi a zwa u kombetshedza u tevhedzela mulayo u vhona uri zwiito izwi zwi fhungudzee nga u ṱavhanya khathihi na miṅwe milandu i shushaho shangoni.

2.3.  Muhasho wa Zwiko zwa Minerala na Fulufulu (DMRE) wo ḓiimisela u vala milondo yo vuleaho i sa tsha shumiswaho na milindi ya migodi ngei Riveria mafheloni a ṅwedzi wa Khubvumedzi 2023, ngeno u tshi khou dovha wa fhedzisa pulane dza u vala milondo yo vuleaho i sa tsha shumiswaho na milindi ya maini u mona na shango ḽoṱhe.

3.  Tshiimo tsha tsireledzo ngei kha shango ḽa Niger

3.1.  Khabinethe yo dzhiela nṱha masiandaitwa ane a khou vhangwa nga tshiimo tsha zwa tsireledzo ngei kha shango ḽa Niger na nḓila ine tsha khou kwama vhuendi ha muyani vhukati ha shango ḽa Afrika Tshipembe/ mashango a Tshipembe ha Afrika na a Vhukovhela ha Yuropa, khathihi na mbuelo dzi si dza vhuḓi kha mabindu, vhathu na nḓowetshumo ya zwa vhufhufhi ine yo vha i khou thoma u vhuelela ngonani u bva kha masiandaitwa e a vha o vhangwa nga Dwadze ḽa Khoronavairasi (COVID-19)

3.2.  Khabinethe yo khwaṱhisedza uri muvhuso u khou sasaladza zwiito zwa u dzhia muvhuso nga khani ngei kha shango ḽa Niger nahone i khou ita khuwelelo ya mbuedzedzo ya vhudziki ha dimokirasi nga u ṱavhanya, yo dovha hafhu ya dzhiela nṱha maga o thomiwaho a u vhuedzedza vhudziki nga fhasi ha Tshitshavha tsha zwa Ikonomi tsha Mashango a Vhukovhela ha Afrika.

4.  Muṱangano wa shango ḽa Russia na mashango a Afrika

4.1.  Phresidennde Vho Cyril Ramaphosa vho vha tshipiḓa tsha vharangaphanḓa vha mashango a Afrika vhe vha dzhenela Muṱangano wa Vhuvhili wa shango ḽa Russia na mashango a Afrika, ngei ḓoroboni ya St Petersburg kha shango ḽa Russia u bva nga ḽa 27 u swika ḽa 28 Fulwana. Muṱangano uyu wo ṱanganedza Maga a u Thoma u shuma ha Foramu ya Vhufarisani ya vhukati ha shango ḽa Russia na mashango a Afrika ine yo sedza kha u khwaṱhisa tshumisano kha zwa poḽotiki na tsireledzo, ikonomi, mafhungo a vhuthusavhathu, na madzangalelo a thendelano dzine dza vhuyedza na u bveledzisa.

4.2.  Nga nnḓa ha muṱangano, Ṱhoho dza Mashango na  Muvhuso dza Afrika dzine dza vha tshipiḓa tsha Maga a zwa Mulalo kha nndwa ine ya khou bvelela vhukati ha shango ḽa Russia na ḽa Urikane vho dovha hafhu vha vha na nyambedzano na Phresidennde Vho Vladimir Putin nga ha maga e ha ambiwa nga hao a u fhaṱa vhuthihi ane a ḓo sika tshikhala tsha thendelano dza u fhelisa nndwa.

4.3.  Phresidennde Vho Ramaphosa na Phresidennde Vho Putin vho vha na muṱangano wa u amba nga ha zwikhala zwa u engedzedza mbambadzo vhukati ha mashango aya mavhili, na u engedza vhubindudzi nga shango ḽa Russia kha shango ḽa Afrika Tshipembe.

5.  U lugela u fara Muṱangano wa BRICS

5.1.  Khabinethe yo vhudzwa zwa uri Afrika Tshipembe ḽo lugela u fara muṱangano wa vhu 15 wa BRICS ngei ḓoroboni ya Johannesburg u bva nga ḽa 22 u swika ḽa 24 Ṱhangule 2023.

5.2.  Muṱangano wa Dziminisṱa wa u fhedzisela - Muṱangano wa Dziminista dza zwa Vhulimi vha BRICS - u kati zwino, ngeno miṱangano ya Dziminisṱa dza Mafhungo a Nnḓa, Tsireledzo, Mbambadzo, Nḓowetshumo, Pfhunzo, Saintsi, Mishumo, Vhudavhidzani, Mutakalo, na Foramu ya zwa vhuḓorobiso vho pendela mivhigo yavho u itela Samithi ya Vharangaphanḓa.

5.3.  Ho khunyeledzwavho na mbekanyamushumo dza zwa Vhuṱumani tshitshavhani dza BRICS dza sekhithara na zwitshavha zwo yaho nga u fhambanaho.

5.4.  Nyambedzano idzi dzo ṋetshedza mivhuso, madzangano, vhaḓivhi na vhomakone kha zwa akhademi u bva kha mashango a BRICS tshikhala tsha u amba nga ha madzangalelo a muṱanganelano ane a ḓo thusa kha u dzhia tsheo vhe na nḓivho Muṱangano wa BRICS.
 
6.  Tsedzuluso ya Miṅwaha ya Fumi ya Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP)

6.1.  Khabinethe yo ṱanganedza Tsedzuluso ya Miṅwaha ya Fumi ya NDP nga Khomishini ya Vhupulani ya Lushaka ye ya sumbedza uri tshivhumbeo tsha ikonomi tshi kha ḓivha nga nḓila ine ya kundelwa u ṋetshedza tshumelo dzo teaho kha vhadzulapo vha ḽa Afrika Tshipembe vhoṱhe, zwine zwa vha tshivhangi tshihulwane tsha nyaluwo ya zwiimo zwa vhushai na u sa lingana. 

6.2.  Muvhuso wo ḓi imisela u dzudzanya na u shandukisa ikonomi tshifhinga tshoṱhe uri i kone u ṋetshedza tshumelo dzo teaho kha vhadzulapo vhoṱhe vha ḽa Afrika Tshipembe.

7.  Fulufulu

7.1.  Ḓuvha ḽa 25 Fulwana ndi ḓuvha ḽa Anivesari ya u thoma u bva tshe Phresidennde Vho Ramaphosa vha  ḓivhadza nga ha Pulane ya Mashumele ya zwa Fulufulu.

7.2.  Khabinethe yo ṱanganedza mvelaphanḓa yo swikelwaho u swika zwino u bva tshe Pulane ya Mashumele ya zwa Fulufulu ya thoma u shuma, nahone yo ḓisa khwiniso ya khonadzeo ya u bveledzwa ha fulufulu kha giridi nga u angaredza (Energy Availability Factor) na khwiniso ya zwiimo zwa zwiito zwa u khaulwa ha muḓagasi nga u sielisana.

8.  Vhuendealamashango

8.1.  Khabinethe i khou takadzwa nga mabalomabalo dza Vhuendelamashango dza ṅwedzi wa Fulwi 2023 dzine dzi khou sumbedza uri sekhithara yashu ya Vhuendelamashango i khou khwinifhadzea nga zwiṱuku zwiṱuku kha masiandaitwa a Dwadze ḽa COVID-19. Mbalombalo dza ṅwedzi wa Fulwi 2023 dzo ṋetshedzwaho nga vha Mbalombalo dza Afrika Tshipembe (StatsSA) dzi sumbedza uri tshivhalo tsha u dzhena, u bva na tsha vhaendelamashango vho no khou dala tsho engedzedzea vhukatini ha ṅwedzi wa Fulwi 2022 na ṅwedzi wa Fulwi 2023.

9.  Ikonomi

9.1.  Khabinethe yo ṱanganedza muvhigo wa vha Mbalombalo dza Afrika Tshipembe wa u tsela fhasi ha phimo ya tshanduko ya mitengo u bva kha phesenthe dza 6.3 nga ṅwedzi wa Shundunthule u ya kha phesenthe dza 5.4 nga ṅwedzi wa Fulwi, hune ho vha u tsela fhasi hu hulwanesa u bva nga ṅwedzi wa Shundunthule 2020. U tsela fhasi uhu hu khou sumbedza u tila ha ikonomi yashu, zwe zwa vhangwa nga tsheo ye ya dzhiwa nga Bannga ya Vhukati ya Afrika Tshipembe ya u litsha nyingapfhuma i kha phesenthe ya 8.25 .

10.  Mulayotibe wa Luambo lwa Tswayo dza Zwanḓa lwa Afrika Tshipembe (SASL) 

10.1.  Khabinethe yo ṱanganedza tsaino ye ya itwa zwenezwo ya Mulayotibe wa SASL nga Phresidennde Vho Ramaphosa. Hezwi zwi ita uri SASL lu vhe luambo lwa tshiofisi lwa vhu 12 kha shango ḽa Afrika Tshipembe. Hezwi zwi ḓo ṱuṱuwedza u ṱhonifha pfhanelo dza vhashumisi vha SASL vha no lingana 600 000 kha ḽa Afrika Tshipembe.

B.  Tsheo dza Khabinethe

1.  U bviswa ha u ranga ha khaḽenda u itela khanḓiso ya Mbalombalo dza kotara dza zwa vhugevhenga dza ṅwaha wa muvhalelano wa 2023/24

1.1.  Khabinethe yo ṱanganedza u ranga u bviswa ha khaḽenda u itela khanḓiso ya Mbalombalo dza kotara dza zwa vhugevhenga kha ṅwaha wa muvhalelano wa 2023/24. Mbalombalo dza zwa vhugevhenga dza kotara ya u thoma na ya vhuvhili, dzi ḓo bvisiwa nga ṅwedzi wa Ṱhangule na ṅwedzi wa Lara 2023 ngeno nga ṅwedzi wa Luhuhi na ṅwedzi wa Shundunthule 2024 hu tshi ḓo bvisiwa dza kotara ya vhuraru na ya vhuṋa. U dzulela u bvisa mbalombalo dza zwiito zwa vhugevhenga ndi zwa ndeme kha vhulavhelesi ha zwiito zwa vhugevhenga khathihi na u dzhia tsheo dza khwine kha mushumo wa u lwa na zwiito zwa vhugevhenga.

2.  Mbekanyamaitele Nyangaredzi ya zwa Masheleni 

2.1.  Khabinethe yo tendelela uri Mbekanyamaitele Nyangaredzi ya zwa Masheleni i thome u shuma. Mbekanyamaitele iyi ndi tshipiḓa tsha nḓila dza muvhuso dza u shandukisa milayo ya sekhithara ya zwa masheleni dzo ḓi sendekaho nga modele wa Twin Peaks wa muhashu wa Vhufaragwama ha Lushaka.  

2.2.  Mbekanyamaitele iyi khathihi na dziṅwevho, yo sedza uri hu vhe na vhuḓifari ha vhuḓi mimaragani na uri sekhithara ya zwa masheleni i fare khasiṱama zwavhuḓi. Ndivho ndi ya vhona uri zwiimiswa zwa masheleni zwi ite vhubindudzi nga nḓila ine ya fara khasiṱama zwavhuḓi, u thivhela maitele a u sa ṱhonifha tshirunzi tsha zwa mimaraga ya zwa masheleni khathihi na u fhaṱa fulufhelo kha sisṱeme ya zwa masheleni.

2.3.  U thoma u shuma ha mbekanyamaitele iyi zwi ḓo thusa kha u khwaṱhisa sisṱeme dza shango dza zwa masheleni u itela u tikedza nyaluwo ya ikonomi na u ṱuṱuwedza u swikelelea ha tshumelo dza zwa masheleni khathihi na u katela vhadzulapo vhoṱhe kha zwa masheleni. Zwo vhonala uri tshiimo tsha u swikelela akhaunthu dza tshumiso dza ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe tsho khwinisea, fhedzi a zwi ngo tou ralo kha zwiṅwe zwibveledzwa na dziṅwe tshumela dza zwa masheleni nnzhi.

2.4.  Mbekanyamushumo iyi i wanala kha webusaithi ya Vhufaragwama ha Lushaka: www.treasury.gov.za 

C.  Milayotibe

1.  Mulayotibe wo khwiniswaho wa Maanḓalanga a zwa Vhatshutshisi ha Lushaka (NPA) wa ṅwaha wa  2023

1.1.    Khabinethe yo ṱanganedza u rumelwa ha  mvetamveto ya Mulayotibe wa NPA ya ṅwaha wa 2023 ngei Phalamenndeni. Mulayotibe uyu u khwinisa Mulayo wa NPA, wa ṅwaha wa 1998 (Mulayo wa vhu 32 wa 1998) u itela u ṋetshedza tshikhala tsha u thomiwa ha Khethekanyo ya Ṱhoḓisiso sa tshiimiswa tsha tshoṱhe kha NPA na u dovha hafhu u khwaṱhisa maanḓa atsho a zwa ṱhoḓisiso.

2.  Mulayotibe wo Khwiniswaho wa Ndangulo ya u Thithisa Vhudavhidzani na Nḓisedzo ya Mafhungo a re na vhuṱumani na zwa Vhudavhidzani

2.1.  Khabinethe yo ṱanganedza u rumelwa ha mvetamveto ya Mulayotibe wo Khwiniswaho ngei Phalamanndeni une wa khwinisa mulayo wa Ndangulo ya Vhudavhidzani na Nḓisedzo ya Mafhungo a re na vhushaka na Vhudavhidzani (RICA), wa ṅwaha wa 2002 (Mulayo wa vhu 70 wa 2002).

2.2.  Khwiniso nga u tou angaredza dzi ṋetshedza tsireledzo yo linganaho u itela u tsireledza pfhanelo ya tshidzumbe ine ya tikedzwa nga pfhanelo dza u swikelela khothe, mbofholowo ya u amba ya vhoramafhungo na pfhanelo ya zwa mulayo u ya nga khaṱhululo ya Khothe ya Ndayotewa ya ṅwaha wa 2021 ye ya wana uri mulayo wa RICA wo pfhuka mbetshelwa dza ndayotewa. 

D.  U tholwa

U tholwa hoṱhe hu ḓo khunyeledzwa nga murahu ha u senguluswa ha ndalukano khathihi na u ṱanzwiwa madzina ho teaho.

1.   Vho Percy Sechemane sa Mulanguli Muhulwane wa Maanḓalanga a Thaneḽe ya Trans-Caledon.
2.  Mufumakadzi Vho Thathakahle Nonkqubela Jordan-Dyani sa Mulangi Muhulu (DG) kha  Muhasho wa Vhudavhidzani na Thekhinoḽodzhi dza Didzhithaḽa. 
3.  Vho Duncan Pieterse sa DG wa Vhufaragwama ha Lushaka. 
4.  Mufumakadzi Vho Qinisile Precious Delwa sa Muthusa Mulangi Muhulu (DDG): Mveledziso ya Mabindu na Vhubindudzi kha Muhasho wa Mveledziso ya Mabindu Maṱuku (DSBD) kha Muhasho wa Mveledziso ya Mabindu Maṱuku. 
5.  Mufumakadzi Vho Mosa Keneilwe Makhele sa DDG: Mbekanyamaitele na Ṱhoḓisiso zwa Sekhithara kha DSBD.
6.  Vho Xolisa Mabhongo sa DDG: Mavhusele a Ḽifhasi na Adzhenda ya Dzhango kha Muhasho wa Vhushaka ha Dzitshaka na Tshumisano.
7.  Mufumakadzi Vho Rosinah Nghaka Dumalisile sa DDG: Rennde dzi no Swikelelea na Nnḓu dza zwa Matshilisano kha Muhasho wa Vhudzulo ha Vhathu.
8.  Vho Thabo Kekana sa DDG: Mbekanyamushumo na Thandela kha DMRE.

9.  Bodo ya Vhalangi ya Tsiimiswa tsha u Laṱa Malaṱwa Radioekthivithi ya Lushaka:
(a)  Mufumakadzi Vho Lemao Dorah Modise (Mudzulatshidulo);
(b)  Dokotela Vho Wolsey Barnard (Muthusamudzulatshidulo);
(c)  Mufumakadzi Vho Gratitude Ramphaka;
(d)  Dokotela Vho Kgaugelo Chiloane (vha khou tou dovha u tholwa hafhu); na
(e)  Muambeli Vho Derick Block

10.  Bodo ya Vhalangi Vhulanguli ha Nyukiḽia ya Lushaka:
(i)   Vho Protas Phili – Mudzulatshidulo (vha khou tou dovha u tholwa hafhu); 
(ii)   Mufumakadzi VhoPinkie Deneo Peta (vha khou tou dovha u tholwa hafhu); 
(iii)   Vho Paul Heeger;
(iv)   Mufumakadzi Vho Nolubabalo Zolisa Zwakala;
(v)   Dokotela Vho  Pathmanathan Naidoo;
(vi)   Dokotela Vho Nandi Malumbazo;
(vii)   Mufumakadzi Vho Theodorah Bahlekazi; na
(viii)   Vho Happy Khambule.

11. Bodo ya Vhalangi vha Zhendedzi ḽa Vhulanguli ha u Kuvhanganya maḓi ya Inkomati-Usuthu
(i)  Mufumakadzi Vho Linda Carol Zulu (Mudzulatshidulo);
(ii)   Muambeli Vho Geraldine Khoza (Muthusamudzulatshidulo);
(iii)  Mufumakadzi Vho Shivon Wiggins;
(iv)   Vho Sam Mthembu;
(v)   Vho  Mokgobi Andrew Ramushu;
(vi)   Vho  Steven Matome Mathetsa; na
(vii)   Mufumakadzi Vho Salome Chiloane-Nwabueze. 

12. Bodo ya Vhalangi vha Zhendedzi ḽa Mafhungo a Thekhinoḽodzhi ya Shango:
(i)  Vho Kiruben Pillay (Mudzulatshodulo);
(ii)  Mufumakadzi Vho Lerato Petlele (Muthusamudzulatshidulo);
(iii)  Mufumakadzi Vho Khathu Sibanda;
(iv)  Dokotela Vho Lucienne Abraham;
(vi)  Vho Luvuyo Keyise;
(vii)   Vho Mandla Martin Mnisi; 
(viii)  Vho Renisha Naidoo;
(ix)  Mufumakadzi Vho Nolitha Pietersen; na
(x)   Mufumakadzi Vho Laura Mseme.

E.  Vhuṱambo vhune ha khou bvelela

1.  Ṅwedzi wa Vhafumakadzi

1.1.  Afrika Tshipembe ḽi khou elelwa Ṅwedzi wa Vhafumakadzi nga ṅwedzi wa Ṱhangule nga fhasi ha thero ine ya ri: “U engedza zwikhala zwa matshilisano na ikonomi u itela u maanḓafhadza  vhafumakadzi” sa nḓila ya u ṱhonifha mazhakanḓila a Vhafumakadzi vha fhiraho 20 000 vhe vha livha ngei Union Buildings nga ṅwaha wa 1956 vha tshi khou gwalabela uri hu fheliswe milayo ya u kandeledza ya dzibasa ya muvhuso wa tshiṱalula. 

1.2.  Khabinethe i khou ita khuwelelo kha vhathu vha ḽa Afrika Tshipembe uri vha songo shumisa ṅwedzi uyu u ṱhonifha vhafumakadzi vhe vha lwela mbofholowo fhedzi, vha tea u dovha hafhu vha shela mulenzhe kha u fhaṱa tshitshavha tshine tsha tikedza u maanḓafhadzwa ha vhafumakadzi na u khwaṱhisedza tsireledzo ya vhafumakadzi na vhana.

F.  Milaedza

1.  U fhululedza

Khabinethe yo rumela maipfhi a u fhululedza na u tamela mashudu kha:  

- Thimu ya Netiboḽo ya Spar Proteas, kha u kona u swika kha vhuimo ha nṱha ha rathi kha Mitambo ya Tshiphuga tsha Netiboḽo ya Ḽifhasi. Khabinethe yo i ita khuwelelo kha vhathu vhoṱhe vha ḽa Afrika Tshipembe ya uri vha shumise vhuthihi vhu no nga u vhu sa tshikhala tsha u swikelela kha vhaṅwe vhathu vha ḽa Afrika Tshipembe na u fhaṱa mbumbano i no ṱuṱuluwedza vhuthihi tshitshavhani u itela uri muthu muṅwe na muṅwe a pfhe o ṱanganedzea.

- Thimu ya Banyana Banyana, kha u ita ḓivhazwakale nga u swika kha luṱa lwa thimu dza 16 kha Mitambo ya Tshiphuga tsha Bola ya Milenzhe ya Vhafumakadzi ya Ḽifhasi ya dzangano ḽa FIFA ya ṅwaha wa 2023. Gundo ḽavho luvhanḓeni ḽo takadza lushaka ḽa dovha ḽa ita uri  fuḽaha ya shango i fhefheḓiselwe na nṱha. 

- Phrof Thuli Madonsela, Mutsireledzi wa Tshitshavha wa kale kha u tholwa havho nga Bodo ya Tsivhudzo dza zwa Saintsi ya Dzangano ḽa Vhuthihi ha Dzitshaka u itela uri vha ṋee Ngeletshedzo ya Vhuḓilangi kha Zwitumbulwa zwa Saintsi na Thekhinolodzhi.

- Vho Tatjana Schoenmaker, Kha u wina mendele wa musuku kha 200m na wa siḽivhere kha 100m kha mbambe dza u bambela nga u i sa zwanṋa phanḓa (breaststroke) kha Mbambe dza Maḓini dza Ḽifhasi (World Aquatics Championships) dze dza farelwa ngei ḓoroboni ya Fukuoka, Japan.
 

2.  Ndiliso

Khabinethe yo livhisa maipfhi a ndiliso kha miṱa na khonani dza:

- Vho Imam Achmad Cassiem (78), Mufariwa wa kale wa dzhele ya Robben Island, muraḓo wa Pan Africanist Congress na muraḓo mutumbuli wa Dzangano ḽa Qibla, vha dovha vha vha ḽizhakanḓila kha Ndwa ya u lwela mbofholowo kha muvhuso wa tshiṱalula.

- Vhathu vho lovhaho nga tshifhinga tsha tshiṱereke tsha thekhisi fhaḽa Ḓoroboni ya Kapa.

Mbudziso: Mufumakadzi Vho Nomonde Mnukwa – Muambeli wa Muvhuso vho tou Farelaho
Luṱingothendeleki: 083 653 7485