Khabinethe yo ṱangana Sefako M Makgatho Presidential Guesthouse ngei Pretoria nga Ḽavhuvhili ḽa 1 Ṱhangule 2017.

1. Tsheo dza Khabinethe

1.1. Afrika Tshipembe ḽi humbula Ṅwedzi wa Vhafumakadzi nga Ṱhangule, sa tshihumbudzo tsha vhafumakadzi vha fhiraho 20 000 vhe vha matsha vha ya Union Buildings nga ḽa 09 Ṱhangule 1956 vha tshi khou gwalabela vha tshi lwisana na milayo yo engedzwaho kha vhafumakadzi.

U pembelela ḽa Ḓuvha ḽa Vhafumakadzi ḽa Lushaka hu ḓo farwa ngei luvhanḓeni lwa Galeshewe, Kimberley, Devhula ha Kapa. Khabinethe yo tenda ṱhoho ya u bembela ḽa ṋaṅwaha ino ri “Ṅwaha wa OR Tambo: Vhafumakadzi vho farana vha tshi isa Afrika Tshipembe phanḓa”. Khabinethe i khou ita bembela kha maAfrika Tshipembe u shumisa ṅwedzi wa Ṱhangule u pembelela tshiimo tsha vhafumakadzi kha tshitshavha tshashu.

1.2. Khabinethe yo nyeṱulelwa nga ha mbekanyamushumo ya miṅwaha miraru ine ya ḓo tshimbidzwa nga Ndangulo ya Mvusuluso ya Mvumbo. Ndangulo ya Mvusuluso ya Mvumbo (MRM) yo ṋewa ndaela ya u tshimbidza, u ṱuṱuwedza na u konanya mbekanyamushumo ine ya ṱoḓa u vhuedza mvumbo yo khwaṱhaho ya tshitshavha tshashu. Ndangulo hei i ṱoda u vusulusa muya wa Vhuthu hu tshi shumiswa zwiko zwa vhadzulapo na muvhuso.

Khabinethe yo tenda mbekanyamushumo ya zwa u shumo ya miṅwaha miraru ya MRM na nḓila yo sedzwaho ya u tshimbidza mbekanyamushumo ya u vusulusa mbumbo kha muvhuso.

1.3. Khabinethe yo tenda zwauri Afrika Tshipembe ḽo ṋetshedza ḽikumedzwa ḽa u fara Khaphu ya Ḽifhasi ya Rugby 2023 (RWC). Hezwi zwi ḓo dovha hafhu zwa ṋetshedza Afrika Tshipembe tshikhala tsha u ṱana shango kha tshitshavha tsha ḽifhasi. Afrika Tshipembe ḽo vhuya ḽa fara mishumo ya maimo a nṱha i ngaho sa Mitambo ya Afrika Ḽoṱhe, Khaphu ya Ḽifhasi ya Khirikhethe, 2010 FIFA World CupTM  na vhunzhi ha khonferentsi dza ḽifhasi.

Sa shango ro guda nga tshenzhelo dzo fhiraho nga maanḓa tshiyalelo yo vhaho hone na zwithu zwi songo tshimbilaho zwavhuḓi zwe zwa tshimbilelana na 2010. Nga nṱhani ha hezwi, muvhuso wo hana u saina tsheke i songo ṅwalwaho tshelede zwe zwa ita uri Afrika Tshipembe ḽi ḓibvise kha u bida u vha vhafari vha Commonwealth Games”.

Khabinethe yo ḓivhadzwa nga zwo bvelelaho kha mushumo yo raloho. Afrika Tshipembe ḽi na themamveledziso dza ndeme dza u fara muṱaṱisano uyo hu songo avhelwa mugaganyagwama wa mveledziso ya themamveledziso. Zwa mitambo zwi dzhiwa sa tshiṅwe tsha zwiṱuṱuwedzi vhukuma tsha u fhaṱa lushaka nahone mbekanyamushumo dza mutambo wa rugby dzi ḓo khwinisa nzudzanyo ya matshilisano. Mbekanyamushumo dzine dza ḓo itwa u mona na shango dzo livhaho kha 2023 dzi ḓo sia vhufa ha tshifhinga tshilapfu ha mveledziso ya rugby kha vhadzulapo vhane vha khou shaya.

Khabinethe yo tendela zwoṱhe zwo kumedzwaho hu tshi itela muṱaṱisano hoyu une wa tou vha bidi ya ikonomi ine ya ḓo fhungudza ṱhoḓea ya zwa masheleni zwi tshi katela na u ṱuṱuwedza u maanḓafhadzwa na mushumo u kwamaho zwa ikonomi.

Muṱaṱisano u ḓo shela mulenzhe u ṱuṱuwedza ikonomi yashu nga tikedza zwithu  zwa ndeme zwa muvhuso, nga maanḓa musi zwi tshi elana na maitele a u wana nḓisedzo ya zwithu o khetheaho na u sedzana na Thendelonzwiwa ya Tshanduko ya Mitambo, na u kovhana ha mbuelo dzo wanalaho. Mushumo u ḓo dovha hafhu wa hudza sekhithara dzashu dza zwa mafunda na vhuendelamashango.

Khabinethe yo tendela u thomiwa ha Komiti ya Minisiṱa ya nga ngomu (IMC)  ya RWC 2023. IMC i ḓo sumba maitele a u bida kha RWC 2023 na u vhona uri shango ḽi vhuelwe kha zwa ikonomi nga mushumo hoyu. Minisiṱa wa Mitambo na Vhuḓimvumvusi, Vho Thulas Nxesi, vha ḓo fara muṱangano na vhoramafhungo wo khetheaho u ṱalutshedza nga ha maitele a zwa u bida.

1.4. Khabinethe yo tendela Mvetomveto ya Mbekanyamaitele ya Ndaka ya Nḓivho(IP) Afrika Tshipembe – Luṱa I (2017) zwi no tea u anḓadzwa kha Gazethe ya Muvhuso hu tshi itelwa mahumbulwa a nnyi na nnyi.

Hezwi zwi fhindula bembela ḽa Nzudzanyo ya Mveledziso ya Lushaka kha u khwaṱhisedza zwihulu kha vhurangeli, u khwinisa vhubveledzi, nga maanḓa u ṱoḓana na nḓivho ya ikonomi, na u khwinisa tshumiso yavhuḓi kwao ho dzudzanaho.

Mbekanyamaitele ya IP ndi tshithu tsha ndeme kha u alusa vhurangeli, tsudzuluso ya thekhinoḽodzhi, mveledziso na ṱhoḓisiso, mbonalo kwao, tsireledzo ya murengi, mveledziso ya nḓowetshumo nahone zwihulusa nyaluwo ya ikonomi.

1.5. Khabinethe yo tendela Mvetomveto ya Tshiṱirathedzhi tsha Vhuendi vhu sa ḓitiki nga zwibveledzwa u anḓadzwa hu tshi itelwa mahumbulwa a nnyi na nnyi. Tshiṱirathedzhi hetshi tshi ḓo vhumba thikho ya mveledziso ya mbekanyamaitele nga kha sekithara ya vhuendi zwi tshi ya nga u tsitsela fhasi phaḓaladzo ya “Green House Gas (GHG)”.

Ndivho ya tshiṱirathedzhi hetshi ndi u fhungudza zwithu zwi si zwavhuḓi kha mupo musi hu tshi khou fhindulwa ṱhodea dza vhuendi dza zwino na dzi ḓaho nga kha maitele a mveledziso o khwaṱhaho.

Sisteme dza vhuendi dzo vhumba thikho ya mishumo a ikonomi ya matshilisano Afrika Tshipembe nga u kona u swikela u tshimbidzwa ha vhathu na thundu. Zwo ralo, phaḓaladzo yo bvaho kha sekithara ya vhuendi dzi swika 10.8% ya phaḓaladzo ya GHG kha shango, hu uri vhuendi ha badani ho sedzana na 91.2% dza phaḓaladzo hei ya GHG. Afrika Tshipembe yo ana u fhungudza phaḓaladzo ya GHG nga-34% nga 2020 na 4%2 nga 2025.

1.6. Khabinethe yo tendela uri Muhasho wa zwa Muno u nga vula hafhu maitele a u ita khumbelo hafhu kha vhathu vha re na Thendelo ya Tshipentshela vha Zimbabwe, nga fhasi ha nyimele dziṅwe. Nyimele ya polotiki ya tshifhinga tshenetsho ya Tshipentshela ya u ranga ya vhathu vha Zimbabwe yo tendelwa nga Lambamai 2009 u itela u rekhoda vhathu vha Zimbabwe vho ḓaho Afrika Tshipembe nga nnḓa ha mulayo. Thendelo dzavho dzi ḓo fhelelwa nga tshifhinga nga ḽa 31 Nyendavhusiku 2017.

Minisiṱa wa zwa Muno, Vho Phurofesa Hlengiwe Mkhize,vha ḓo fara muṱangano mupfufhi wa u ṱalutshedza nyimele na maitele zwine zwa tea u tevhelwa musi zwa u ita khumbelo hafhu zwi tshi vula.

1.7. Khabinethe yo tendela nyolo dza Khamphani ya Minthi ya Afrika Tshipembe kha nzudzanyo ya khoini dza mivhala ya tshihumbudzi dza 2017: Zwiṋoni na Maluvha a Reseve ya Biosfia ya Phendelashango Kapa Vhukovhela. Hezwi i tou vha nyengedzo kha tshihumbudzi na mutevhe wa khoini dzi no khou mona dzine dza ḓo bviswa nga 2017.

2. Milayotibe

2.1. Khabinethe yo tendela nyanḓadzo ya “Deeds Registries Amendment Bill of 2017” u itela mahumbulwa a vhadzulapo. U khwinisa “Deeds Registries Act, 1937 (Act 47 wa 1937)”, hu tshi itelwa u khwinisa na u engedza khumbelo na u shumiswa ha Mulayo. Mulayotibe u ḓo tshimbidza na u khwinisa ndaulo na u u nwalisa ḽinwalo ḽa mulayo.

3. Ndiliso

Khabinethe i livhisa ndiliso kha miṱa ya vhafuni vha bola vhavhili vhe vha xelelwa nga matshilo avho musi hu na u kwanyana ho kalulaho ngei FNB Stadium nga Mugivhela, wa la 29 Fulwana 2017. Muphuresidennde Vho Jacob Zuma vho vhumba Komiti ya Minisiṱa ya Vhuvhudzisi, yo rangwa phanḓa nga Vho Thulas Nxesi, u ṱoḓisisa nyimele yo itisaho uri hu vhe na tshiwo hetshi.

4. Vhathu vho tholwaho

U tholwa hoṱhe hu ḓo thoma ha khwaṱhisedzwa ndalukano dzavho na u sedzwa arali vha si na milandu.

4.1. Vho Lefentse Cuitzen Radikeledi vho tholwa hafhu sa Mufaragwama wa Lushaka a imelaho kha Bodo ya Koporasi ya Ndindakhombo ya Khredithi ya Vhuvhambadzelannḓa.
4.2. U engedzwa ha tshifhanga tsha ofisi ha Vho Thabang Charlotte Christine Mampane sa Mukhomishinari wa Khomishini ya Lothari ya Lushaka (NLC).
4.3 Vho Phrofesa Ntshengedzeni Alfred Nevhutanda vho tholwa hafhu sa Mudzulatshidulo wa NLC.
4.4. Vho Fadila Ethne Lagadien sa muraḓo wa Vhutsila na Mvelele na Ḓivhazwakale, zwa Mupo, Mvelele na Nzhendedzi ḽa Nyanḓadzo ya Vhufa na zwa Vhuoli kha Bodo ya NLC.
4.5. Vho Sunrise Vusumuzi Mkhize sa Mulanguli Muhulwane (DG) wa Muhasho wa Vhutsila na Mvelele.
4.6. Vho Thathakahle Jordan-Dyani sa Muthusa Mulanguli Muhulwane:  Vhushak ha Nnda na Mbambadzo ha ICT na Muhasho wa Vhudavhidzani na Tshumelo dza zwa Poswo.
4.7. U tholwa hafhu na u tholwa ha vhalanguli vha si  khorondanguli vha Bodo ya Bannga ya Mveledziso ya Tshipembe ha Afrika lwa miṅwaha miraru(u swika 31 Fulwana 2020):

4.7.1. Vho Anuradha Sing (U tholwa hafhu);
4.7.2. Vho Gugu Mtetwa (U tholwa hafhu);
4.7.3. Vho Phrofesa Mark Swilling(U tholwa hafhu);
4.7.4. Vho Zanele Monnakgotla (U tholwa);
4.7.5. Vh Lufuno Motsherane (U tholwa);
4.7.6. Vho Bulelwa Ndamase (U tholwa);
4.7.7. Vho Pinkie Nqeto (U tholwa);
4.7.8. Vho Letlhogonolo Meko (U tholwa); na
4.7.9. Vho  Blessing Mudavanhu (U tholwa).

4.8. U tholwa na u tholwa hafhu ha vhalanguli vha si khorondanguli ha Bodo ya Public Investment Corporation SOC Limited lwa miṅwaha miraru (u bva 31 Fulwana 2020):

4.8.1. Vho Dokotela Xolani H Mkhwanazi (Muthusa Mudzulatshidulo) (U tholwa);
4.8.2. Vho Mathukana Mokoka(U tholwa);
4.8.3. Vho Dudu Hlatshwayo (U tholwa hafhu);
4.8.4. Vho Sibusisiwe N Ngubane (U tholwa hafhu); na
4.8.5. Vho Dokotela Trueman Goba (U tholwa hafhu).

Hu vhudziswa:
Vho Phumla Williams – Mulanguli Guṱe Mufareli (GCIS)
Luṱingokhwalwa: 083 501 0139