A. Timhaka leti nga eka Mbango
1. 10 Mudyaxihi – Ku tlangela ka vu29 ka ku Vekiwa Exitulwini ka presidente wo sungula loyi a hlawuriweke hi ndlela ya xidemokirasi
1.1. Nhlengeletano leya Khabinete yi vile kona 29 wa malembe kwatsa, eka siku leri Presidente Nelson Mandela a vekiweke exitulwini harona tanihi Presidente wo sungula wa Afrika-Dzonga ya xidemokirasi hi siku ra vu10 Mudyaxihi 1994. Endzhaku ka malembexidzana manharhu na hafu ya xikoloni na nhluvukiso wo hambana laha ku va munhu a kota ku fikelela vukorhokeri bya masungulo a swi ya hi muhlovo wa nhlonge ya munhu, Afrika-Dzonga ya xidemokirasi yi vekile swikongomelokulu swa nhluvukiso leswi katsaka hinkwavo ku fikelela rixaka leri humelelaka, leri nga yiki hi nghohe, leri nga yiki hi rimbewu na ku va ro ringana.
1.2. Loko mivuyelo yo tala yi endliwile kusukela hi 1994, ka ha ri na swo tala swinene leswi faneleke ku endliwa ku fikelela swikongomelokulu swa tiko swa nhluvukiso.
1.3. Bangikulu ya Afrika-Dzonga yi humesile mitlhandlamano leyi antswisiweke ya timali ta phepha na swingwece, leswi tlangelaka xidemokirasi xa hina xa vumbiwa na ku xixima murhandziwa wa hina Madiba.
2. Nhlengeletano ya Xiymo xa le Henhla ya Rihanyo ya Presidente
2.1. Nhlengelatano ya Xiyimo xa le Henha ya Rihanyo ya Presidente leyi yi khomiweke hi 4-5 Mudyaxihi 2023 yi kongomise eka kaye wa tiphuphu ta Ntwanano wa Rihanyo wa Presidente: vatirhi; ku fikelela murhi, misawutiso na swikumiwa swa rihanyo; switirhisiwakulu; mbulavurisano na sekitara leyi nga riki ya mfumo; nhlayiso wa rihanyo wa xiyimo xa le henhla; ku antswisiwa ka malawulelo ya timali ta sekitara ya mfumo; mafumelo na vurhangeri; mivulavurisano na vaaki; vufambisi bya mahungu na ku tilulamislelela mitungukulu.
2.2. Wun'wana wa mivuyelo ya Nhlengeletano ya Xiyimo xa le Henhla a ku ri ku tiyimisela loku pfuxetiweke ko simeka Ndzindzakhombo wa Rihanyo ra Rixaka (NHI). Lexi i xiphemu xa nongoloko wo hunguta ku hambana eka ku fikelela vukorhokeri bya nhlayiso wa rihanyo hi ku hunguta ndzhwalo wa timali eka ku fikelela vukorhokeri bya nhlayiso wa rihanyo.
2.3. Khabinete yi amukela ku amukeriwa ka magoza lama lavekaka ku tiyisa sisiteme ya rihanyo na ku hatlisisa ku cinca ka NHI. Leswi swi yisa tisisiteme ta hina ta rihanyo ekusuhi na ku korhokela vanhu va Afrika-Dzonga ku antswa.
3. Eneji
3.1. Mfumo wu le ku tirhisaneni na Eskom ku hatlisisa ku lunghisiwa ka tiyuniti leswi ku vangeke ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana ka Xiteji xa 6 eka masiku lama ha ku hundzaka naswona swi heteke matimba ndzima leyi khatsiweke eka nongoloko wo antswisa nsirhelelo wa eneji etikweni.
3.2. Ntirho wa matimba wu le ku endliweni eka Eskom ku engetela Nkarhi wa Vukona bya Eneji eka Nhlangano hi ku tirhisa ku hlayisiwa ko tivikana, ku tlakusiwa ka ntirhiso wa Swipelupelu swa Gasi swa Ndzhendzheleko wo Pfuleka, ku kuma vuswikoti byo endla gezi byo engetela kusuka eka vuvekisi lebyi nga riki bya mfumo eka gezi leri pfuxeleriwaka na ku tlakusa xilemukiso ku antswisa Malawulelo ya Tlhelo ra ku Laveka kusuka eka vatirhisi va gezi lavakulu na kusuka emitini.
3.3. Swiendlo swo onhetela hi xivangelo xa tipolitiki swi ya emahlweni swi onha switirhisiwankulu swa Eskom naswona hikokwalaho ku rhumeriwa loku ya ka emahlweni ka 880 wa swirho swa SANDF ku sirhelela switici swa gezi swa Eskom swo tala i xiphemu xa magoza yo sivela ku ringeta ku wisa giridi ya rixaka.
3.4. Khabinete yi amukele xiboho xa ku aphila xiboho xa Khotokulu ya Pitori lexa ha ku vaka kona lexi leriseke Eskom ku nga katsi mihlangano ya mfumo, ku katsa na swikolo, titliliniki, swibedhlele, na switichi swa maphorisa, eka ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana hi ku ya hi leswi vuavanyisi lebyi byi vulaka swona.
3.5. Khabinete yi rhandza ku tsundzuxa vanhu va Afrika-Dzonga ku ya emahlweni va hlayisa gezi eka mpakaniso wa rixaka ku hlayisa 1000MW.
4. Nhluvukiso wa Switirhisiwakulu
4.1. Pfhumba ra switirhisiwakulu ra Afrika-Dzonga ro pfuxeta ikhonomi na ku tumbuluxa mitirho ri ya emahlweni ri kuma ntamu. Eka mhaka leyi, Holobye wa Vutleketli, Manana Sindi Chikunga u sungule Phurojeke ya Gondzo ro Cinca ra Ashburton leri nga na nkoka wa R2.4 wa tibiliyoni eka Masipala wa Msunduzi eKwaZulu-Natal, leyi yi nga ta antswisa mafambela yo pfumala swiphiqo ya nhundzu kusuka eka Hlaluko wa Durban ku nghena etikweni na le ka xifundza xa SADC.
4.2. Holobye wa Mitirho ya Mfumo na Switirhisiwakulu, Tatana Sihle Zikalala u hundzisile kutlula 13 wa mihlaluko leyitsongo leyi pfuxetiweke hi ku tirhisa Nongoloko wa ku Siviwa na ku Lunghisiwa ka Mihlaluko Leyitsongo wa mfumo wa R501 wa timiliyoni. Ku pfuxetiwa ka mihlaluko leyi ku ta engetela matirhelo ya yona ya kahle na ku korhokela ku antswa sekitara ya tinhlampfi ya laha tikweni na tisekitara tin'wana eka tiikhonomi ta laha tikweni.
5. Rendzo ra vulanguteri ro ya eJagersfontein
5.1. Xandla xa Presidente, Paul Mashatile u teke rendzo ra vulanguteri ro ya eJagersfontein, Masipala wa Muganga wa Kopanong eka Xifundza xa Xhariep eFree State. Mbiko hi mayelana na mphakelo lowu tirhaka kahle na ku va wo ringana wa mati, na ku tshamisisiwa ka vaakandhawu lava a va khumbiwile hi mhangu leyi vangekeke loko damu ri bamuka.
5.2. Khabinete yi kombele tikhamphani ta hinkwato ta migodi ku tsarisa madamu ya tona ya ridaka kumbe madamu yo chela masalelwa ya migodi eka databesi ya Ndzawulo ya Mati na Nkululo hi xikongomelo xa ku tiyisisa ku landzelela swinawana swa vuhlayiseki bya madamu.
5.3. Ndzawulo ya Mati na Nkukulo yi le ku pfuxeteni ka madamu ya ridaka ra mugodi kumbe madamu yo chela masalela ya migodi lama fikelelaka ku aviwa tanihi “Madamu lama nga na Nxungeto wa Vuhlayiseki” laha tikweni. Ku kuma mahungu hi xitalo hi mayelana na ridaka ra mugodi kumbe madamu yo chela masalela ya mugodi rhumela imeyili eka greylingjm@dws.gov.za(link sends e-mail)
6. Nhlengeletano ya ku Teka Tendzo ya Afrika
6.1. Nhlengeletano ya ku Teka Tendzo ya Afrika ya 2023 yi le ku endlekeni eInkosi Albert Luthuli International Convention Centre eDurban, ku ri na vuyimeri byo hambanahambana bya indasitiri ya vupfhumba ya Afrika, leyi yi endla kutlula 20 wa matiko ya le Afrika lama nghenelelaka na ku kombisa kutlula 350 wa swikumiwa swa vupfhumba.
6.2. Ntirho lowu wu tirha tanihi hi pulatifomo ya nkoka swonghasi eka tiphurofexinali ta indasitiri ku hlangana, ti avelana matwisiselo na ku vumba swinakulobye leswi swi nga ta va na nsusumeto eka ku kula.
6.3. Afrika-Dzonga ya tinyungubyisa hi nseketelo lowu mfumo wu nyikaka mabindzu lamatsongo, ya le xikarhi, lamakulu ya vavasati na ya vantshwa eka sekitara ya vupfhumba na mafundza.
7. Tivhoti ta Mpimanyeto
7.1. Tindzawulo ta Mfumo ti sungurile ku andlala tivhoti ta mipimanyeto ya tona, leswi ku nga ku tihlamulela ka mayelana na ntirho lowu ndzawulo yi wu sunguleke eka lembeximali.
7.2. Nongoloko wa Tivhoti ta Mpimanyeto ta Palamende wu nga kumeka eka webusayiti: www.parliament.gov.za/parliament-programme.
7.3. Xedulu ya Mijhekanjhekisano ya Tivhoti ta Mpimanyeto (Tikomiti ta Mfumo leti Ndlandlamuxiweke) kusukela 16 Mudyaxihi 2023 kufikela 19 Mudyaxihi 2023.
|
Swipfuno swa Swicelwa na Eneji EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 13:00 ninhlekanhi swi Tiyisisiwile) |
16 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 10:00 nimixo kufikela 15:15 nindzhenga |
|
Mati na Nkululo EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 08:30-09:30 swa ha ta Tiyisisiwa) |
16 Mudyaxihi 2023 |
M46 10h00 nimixo kufikela 12:15 ninhlekanhi |
|
Vukorhokeri bya Mfumo na Vulawuri (Xikolo xa Mfumo xa Rixaka na Khomixini ya Vukorhokeri bya Mfumo EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 10:00-11:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
16-Mudyaxihi-23 |
Muako wa Good Hope 14:00 ninhlekanhi to 16:15 nindzhenga |
|
Vufambisi bya Mfumo bya Vuhlanganisi na Mahungu EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 12:00-13:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
16 Mudyaxihi 2023 |
M46 14:00 ninhlekanhi kufikela 16:15 nindzhenga |
|
Nhluvukiso wa Mabindzu Lamatsongo EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 14:00-15:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
16 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 16:30 nindzhenga kufikela 18:15 nimadyambu |
|
Vutameri bya Mali ya Tiko EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 15:00-16:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
16 Mudyaxihi 2023 |
M46 16:30 nindzhenga kufikela 18:15 nimadyambu |
|
Vutleketli EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 12:00-13:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
17 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 15:00 nindzhenga kufikela 17:15 nimadyambu |
|
Vuhlanganisi na Tithekinoloji ta Dijitali EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 11:00-12:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
17 Mudyaxihi 2023 |
M46 15:00 nindzhenga kufikela 17:15 nimadyambu |
|
Timhaka ta Xikaya EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 09:00-10:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
17 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 17:30 nimadyambu kufikela 19:00 nimadyambu |
|
Dyondzo ya Masungulo EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 09:00-10:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
18 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 14:00 nihlekanhi kufikela 16:15 nindzhenga |
|
Vukorhokeri bya Makhotso EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 11:00-12:00) |
18 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 16:30 nindzhenga kufikela 18:15 nimadyambu |
|
Makunguhatelo, Ku Langutisisa Matirhelo no Pima EPC (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 10:00-11:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
18 Mudyaxihi 2023 |
M46 16:30 nindzhenga kufikela 18:15 nimadyambu |
|
Swihlahla, Tinhlampfi na Mbango (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 08:30-09:30 swi Tiyisisiwile) |
19 Mudyaxihi 2023 |
Muako wa Good Hope 10:00 nimixo kufikela 12:15 ninhlekanhi |
|
Nsirhelelo wa Mfumo (Ku Tivisa Vuhangalasamahungu 13:00 -14:00 swa ha ta Tiyisisiwa) |
19 Mudyaxihi 2023 |
M46 10:00 nimixo kufikela 12:15 ninhlekanhi |
8. Phakeji ya Mphalalo wa Swikweleti swa Timasipala
8.1. Holobye wa Timali u tivisile phakeji ya mphalalo wa swikweleti lowu wu herisaka xikweleti xa timasipala xa khale eka Eskom ku pfuna ku ntshunxa malinhlengeleto eka timasipala ku va ti nyika vukorhokeri bya masungulo byo tshembeka. Timasipala ti ta laveka ku fikelela swilaveko swo tika hi xivumbeko xa 33 wa swipimelo ku kota ku fikelela.
8.2. Swipimelo leswi swi katsa ku hlayisiwa ka mipakaniso ya nhlengeleto wa malinhlengeleto eka vukorhokeri bya gezi na bya mati; ku veka etlhelo malinhlengeleto hinkwayo ya gezi, mati na nkululo leyi hlengeletiweke; na ku sungula hi ku hakela akhawunti ya nkarhi wa sweswi ya Eskom kutani ku landzela akhawunti ya nkarhi wa sweswi ya mati yo tala ku nga si va na tihakelo tihi kumbe tihi ta n'hweti na n'hweti.
9. Ajenda ya Afrika
9.1. Presidente Cyril Ramaphosa u nghenelerile eka Xiphemu xa Levhele ya le Henhla xa vu11 xa Maendlelo ya Vulanguteri ya Xifundza ya Rimba ra ku Rhula, Nsirhelelo na Ntirhisano ra Democratic Republic of Congo na Xifundza xa Great Lakes eBurundi, tanihi xiphemu xa ku antswisa Ajenda ya Afrika ya ku miyeta swibalesa hi 2030.
9.2. Presidente Cyril Ramaphosa u tlhele a nghenelela eka Nhlengeletano ya Xiyimo xa le Henhla ya Matiko Manharhu ya Swiphemu leswi nga Tolovelekangiki ku Katsa na Swin’wana eNamibia. Nhlengeletano leyi yi kume xiviko kusuka eka Ntirhokulu wa Nhlahluvo wa Ndhawu wa SADC eVuhumadyambu bya Democratic Repulic of Congo naswona yi tekele enhlokweni angulo wa xifundza eka xiyimo xa nsirhelelo na xa nhlayiseko wa vanhu lexi tlakukaka. Nhlengeletano leyi ya Xiyimo xa le henhla yi twanane leswaku AU yi fanele ku kondletela matshalatshala yo hambanahambana ya ku hlayisa ku rhula na ku antswisa nsirhelelo eVupeladyambu bya DRC.
9.3. Khabinete yi amukele ku sungula ka mivulavulo yo rhangela mikanerisano exikarhi ka vuthu ra nyimpi ra le Sudan na Mavuthu ya Nseketelo wa Xihatla, leyi yi nga sungula eJeddah, Saudi Arabia, hi siku ra 6 Mudyaxihi 2023. Sudan yo rhula, leyi rhangeriweke hi mfumo wa vanhu, i ya nkoka kungari ntsena eka Sudan kambe na le ka xifundza hi ku angarhela na le ka tikokulu. Hikokwalaho, Khabinete yi kombela mavandla hamambirhi ku kanerisana hi ntwanano wo herisa ntlimbo lowu na ku hunguta nxaniseko wa vanhu va le Sudan.
9.4. Khabinete yi tsakisiwa hileswaku vanhu va Afrika-Dzonga hinkwavo lava kombiseke leswaku va navela ku vuyela ekaya kusuka eSudan leyi hlaseriweke hi ntlimbo sweswi se va vuyile ekaya na mpfuno lowu pfhumba ra Afrika-Dzonga ri wu nyikeke matikoakelana ya hina.
10. Timhaka ta Mabindzu
10.1. Khabinete yi kume vuxokoxoko hi mayelana na leswi humelelaka eka timhaka ta mabindzu naswona yi tekele enhlokweni leswaku eka n'hweti ya Nyenyankulu 2023, tinhundzu leti xaviseriweke matiko mambe hinkwato ta Afrika-Dzonga a ti yime eka R184 wa tibiliyoni. Sekitara ya Vumaki a yi tirha kahle swinene, yi hoxile xandla eka kutlula R85 wa tibiliyoni hikwalaho ka swikumiwa swa hina leswi makiweke, naswona Sekitara ya Migodi yi hoxile xandla eka R84 wa tibiliyoni, kasi Vurimi i R11 wa tibiliyoni.
10.2. Mitsengo leyo tivikana, hambileswi a yi ri ehansinyana switsongo hi Nyenyakulu 2022, yi kombisa hilaha ikhonomi ya Afrika-Dzonga yi nga tshama yi tiyelerile hakona hambi eka nkarhi wa ku kula ka le hansi ka ikhonomi. Ntsengo wa R41 wa tibiliyoni wa tinhundzu leti xaviseriweke matiko mambe ti ya eka matiko man’wana ya laha Afrika leswi kombaka magoza lama tiindasitiri ta Afrika-Dzonga ti nga eku ma tekaka ku ndlandlamuxa timakete ta tona eka tikokulu hinkwaro.
10.3. Timakete leti mabindzu ya engetelekeke ti katsa China, Belgium, Italy na United Arab Emirates leswi kombaka mivuyelo yo kongoma kusuka eka vuswikoti bya Afrika-Dzonga byo hlayisa vuxaka bya ikhonomi na matiko ya lehandle.
B. Swiboho swa Khabinete
1. Qhinga leri Hlanganisiweke ra Rixaka ro Herisa ku Ngungumerisiwa ka Swiharhi swa Nhova (NISCWT)
1.1. Khabinete yi pasise Qhinga leri Hlanganisiweke ra Rixaka ro Herisa ku Ngungumerisiwa ka Swiharhi swa Nhova (NISCWT). Qhinga leri i ro sungula ra muxaka wa rona eAfrika-Dzonga. Xikongomelokulu xa rona i ku havexerisa mihlangano ya vahlayisi va nawu matimba hi switirho leswi lavekaka ku hunguta na ku sivela mpingu lowu tlakukaka wa ku ngungumerisiwa ka swiharhi swa nhova laha tikweni leswi vangaka nxungeto eka nsirhelelo wa tiko wa rixaka.
1.2. Qhinga leri ri endla swiringanyeto swo tiya ku tiyisa vuswikoti bya vahlayisi va nawu laha tikweni, ku katsa na ku pakanisa ko kongoma hi mayelana na vulavisisi na ku tengisiwa ka mitlawa ya swigevenga yo ngungumerisa swiharhi swa nhova. NISCWT yi kandziyisiwile eka webusayiti ya Ndzawulo ya Swihlahla, Tinhlampfi na Mbangu eka www.dffe.gov.za.
2. Muyimelakulanghwa wa Afrika-Dzonga loyi a Langiweke Tani Hi Muavanyisi Wa Khoto Ya Matiko ya Misava ya Vululami (ICJ)
2.1. Khabinete yi pasise ku langiwa ka Profesa Dire Tladi tanihi muyimelakulanghwa wa Afrika-Dzonga eka nhlawulo tanihi Muavanyisi wa Khoto ya Matiko ya Misava ya Vululami (ICJ) hi nkarhi wa nhlawulo wa Huvo leyi hi Hukuri 2023.
2.2. Dire Tladi i Profesa wa Nawu wa Matiko ya Misava eYunivhesiti ya Pitori naswona u tirha tanihi Presidente wa Rhavi ra Afrika-Dzonga ra Nhlangano wa Nawu wa Matiko ya Misava na Xirho xa Vurhangerinkulu xa Nhlangano wa Nawu wa Matiko ya Misava. U tirhile tanihi Mutshamaxitulu wa Khomixini ya Nawu wa Matiko ya Misava, xiyenge xa UN lexi hi ntolovelo xi tekiwaka tanihi huvo leyi vanhu va yona va hundzelaka ek ICJ. Eka nkarhi lowu nga hundza a ri Mutsundzuxi wa swa Nawu wa Ntirhokulu wa Afrika-Dzonga eNew York tlhelo Mutsundzuxi wo Hlawuleka wa vaholobye wa Matiko Mambe va laha Afrika-Dzonga
3. Ku thoriwa
Ku thoriwa hinkwako ku ya hi ku tiyisisiwa ka vuthwaseri na ku kamberiwa loku faneleke ka vuhlayiseki.
Lava ha ku thoriwaka eka Bodo ya Bodo yo Lawula ya Vakambelatinkota leyi Tiyimeleke.
(a) Manana Precious Nompumelelo Sibiya; na
(b) Tatana Mojalefa Mosala
Lava thoriweke eka Bodo ya Nkarhinyana ya Bodo ya Mati ya Umngeni.
(a) Manana Khulekelwe Glynnis Mbonambi;
(b) Tatana Mzimkulu Msiwa;
(c) Manana Sylvia Thandazile Mhlongo;
(d) Manana Hlengiwe Patricia Majozi;
(e) Tatana Mfanveli James Ndlovu;
(f) Tatana Sibusiso Wycliff Mkhize; na
(g) Gqweta Lavan Gopaul;
C. Milawumbisi
1. Nawumbisi wo Cinca timhaka ta Vukorhokeri bya Makhotso, 2023
1.1. Khabinete yi pasise ku yisiwa ePalamende ka Nawumbisi wo Cinca timhaka ta Vukorhokeri bya Makhotso wa mpfapfarhuto, 2023. Ku cinca loku i ku angula eka Vuavanyisi bya Khoto ya Vumbiwa lebyi nyikiweke hi N'wendzamhala 2020 eka Sonke Gender Justice NPC
v the President of the Republic of South Africa and others.
1.2. Ku cinca loku ku tiyisa ku tiyimela ka Vulanguteri bya Vuavanyisi bya Vukorhokeri bya Makhotso tanihi laha byi langutisisiweke hakona eka Xiyenge xa 7(2) xa Vumbiwa ra Rhiphabliki ra Afrika-Dzonga ra 1996. Leswi swi endleriwa ku humelerisa ku tirhisiwa ka Swiyenge swa 88A (1) (b) na 91 swa Nawu wa Vukorhokeri bya Makhotso, 1998 (Nawu wa 111 wa 1998).
1.3. Hikokwalaho, ku yisiwa ka Nawumbisi wa mpfapfarhuto swi kongomisiwile eka ku humelerisa magoza yo lulamisa eka ku nga amukeleki ka swiyenge swo karhi swa Nawu lowu tanihilaha swi kombisiweke hakona hi Khoto ya Vumbiwa.
2. Nawumbisi wa Maxavelo ya Tinhundzu na Vukorhokeri ya Mfumo
2.1. Khabinete yi pasise ku yisiwa ka Nawumbisi wa Maxavelo Tinhundzu na Vukorhokeri bya Mfumo wa mpfapfarhuto ePalamende. Nawumbisi lowu wu herisa Nawu wa Rimba ra Pholisi ya Maxavelo ya Tinhundzu na Vukorhokeri ko Tsakela wa 2000 (Nawu wa 5 wa 200).
2.2. Nawumbisi lowa mpfapfarhuto wu tumbuluxa rimba rin'we ra maxavelo ya tinhundzu na vukorhokeri ya mfumo naswona wu herisa ku hambana eka milawu leyi tirhanaka na maxavelo ya tinhundzu na vukorhokeri bya mfumo.
2.3. Nkoka wa Nawumbisi lowa Maxavelo ya Tinhundzu na Vukorhokeri wa mpfapfarhuto hileswaku wu lulamisela ku antswisiwa ka swikongomelo swa hina swa rixaka swo tanihi ki cinca, ku nyikiwa ka vavasati matimba, vantshwa na vatsoniwa.
2.4. Wu tlhela wu lulamisela ku tlakusa ku endliwa ka swilo swa laha tikweni na ku seketela vutumbuluxi bya laha tikweni na ndzavisiso, naswona wu nyika ntsakelo eka maxavelo ya tinhundzu na vukorhokeri kusuka eka mabindzu lamatsongo na ma lexikarhi laha Afrika-Dzonga.
D. Mitirho leyi Taka
1. Ajenda ya Matiko ya Misava
1.1. Hi siku ra 12 Mudyaxihi 2023 Presidente Cyril Ramaphosa u ta rhurhela Presidente wa Bulgaria Tatana Rumen Radev eka rendzo ro tirha. Rendzo leri ri ta kongomisa eka ku akiwa ka vuxaka bya swa tipolitiki na bya bindzu, xikan'we na ku cincisana ka mfuwo exikarhi ka Afrika-Dzonga na Bulgaria. Bulgaria yi tshama yi ri mutirhisani wa nkoka naswona hi 2022 Afrika-Dzonga yi xavisele Bulgaria tinhundzu ta ntsengo wo ringana R1.96 wa tibiliyoni.
1.2. Presidente Ramaphosa u ta tlhela a amukela Holobyenkulu wa Rhiphabliki ra Singapore Tatana Lee Hsien Loong hi siku ra 16 Mudyaxihi 2023 eka rendzo ra ximfumo ro ta eAfrika-Dzonga, leri ri nga ta kongomisa eka ku tiyisa vuxaka lebyi nga kona exikarhi ka matiko lamambirhi. Afrika-Dzonga yi xavisele Singapore swikumiwa swa ntsengo wo ringana R10.3 wa tibiliyoni hi 2022, laha Afrika-Dzonga yi tsariseke ntalo wo engetela. Swikumiwakulu swa Afrika-Dzonga leswi xaviseriweke Singapore swi katsa aluminiyamu ya ntumbuluko, dolomayiti yo tiyisiwa na semendhe ya Portland, exikarhi ka swin'wana.
2. Ku nghenelela loku Taka eka Mitirho ya Misava Hinkwayo eka Mbango.
2.1. Khabinete yi pasise xileriso xa Afrika-Dzonga xa nkanerisano na ku nghenelela eka Sexini ya vumbirhi ya Komiti yo Kanerisana ya le xikarhi ka Mifumo (INC 2) hi mayelana na Xitirho lexi Bohaka xa Matiko ya Misava Hi Mayelana na Nthyakiso wa Tipulasitiki Ku Katsa na Mivangu ya le Lwandle leyi nga ta khomeriwa eParis, eFrance kusukela 29 Mudyaxihi kufikela 02 Khotavuxika 2023. INC yi na vutihlamuleri bya nhluvukiso na ntwanano wa misava hinkwayo hi mayelana na nthyakiso wa tipulasitiki, ku katsa na mbango wa le lwandle.
2.2. Khabinete yi tlhele yi pasisa xileriso xa Afrika-Dzonga xa nkanerisano eka Huvo yo Kondletela Nongoloko wa Matiko ya Misava na Vun’we bya Tinxaka bya Dyondzo, Sayense, na Nhlangano wa Mfuwo wa Munhu na Bayosifiya wa vu35 lowu kunguhatiweke ku va kona eParis, eFrance kusukela 12 kufikela 16 Khotavuxika 2023.
2.3. Xileriso xa UNESCO MAB ICC i ku tlakusa tindlela leti fambisaka na mbango ta ku hanya hi ndlela leyi yi nga vavisiki mbango. Afrika-Dzonga yi sungule ku nghenelela eka Nongoloko wa Munhu na Bayosifiyere (MAB) hi 1995 eka Nhlengeletano ya le Seville eSpain. Sweswi Afrika-Dzonga yi le ka xiyimo xa ku tirhisa Qhinga ro Hlayisa Bayosifiya ya Rixaka ra Afrika-Dzonga leri ri tirhaka tanihi xiletelo eka ku tirhisiwa ka Nongoloko wa MAB eka tilevele hinkwato ta malawulelo ya ku hlayisa bayosifiya.
3. Rendzo ra Xandla xa Presidente wa Colombia ro ta eAfrika-Dzonga.
3.1. Xandla xa Presidente Paul Mashatile u ta rhurhela swin'we ntangha yakwe hi ntirho, Muchaviseki Manana Vice Francia Elena Márquez, Xandla xa Presidente wa Rhiphabuliki ra Colombia eka Rendzo ra Ximfumo hi Ravuntlhanu 12 Mudyaxihi 2023. Rendzo leri ri kongomisiwile eka ku tiyisa vuxaka bya matiko mabirhi exikarhi ka Afrika-Dzonga na Colombia tanihiloko Colombia yi ri karhi yi endla mivulavurisano ya matimba na tikokulu ra Afrika.
4. Tinhlengeletano leti taka to tivisa vuhangalasamahungu hi swirho swa Vurhangerinkulu bya Rixaka.
4.1. Holobye wa Gezi Dokodela Kgosientsho Ramokgopa u ta nyika swirho swa vuhangalasamahungu vuxokoxoko byintshwa hi mayelana na ndzima leyi khatsiweke eka ku simekiwa ka Kungu ra Matirhelo ra Eneji (EAP) hi Ravuntlhanu 12 Mudyaxihi 2023 hi 14:00. Tinhlengeletano leti to tivisa ta vhiki na vhiki leti va ka kona nkarhi na nkarhi ti nyika xivandlanene xa ku nyika swihangalasamahungu na rixaka vuxokoxoko byintshwa hi mayelana na ndzima leyi humelerisiweke eka ku tirhana na ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana evhikini leri hundzeke kambe ti tlhela ti nyika vutihlamuleri na ku hlamusela hi vutalo swihlohloteri leswi hoxaka xandla eka timhangu leta ha ku vaka kona ta ku tirhisiwa ka gezi hi ku siyerisana.
5. N'hweti ya Afrika.
5.1. Hi Mudyaxihi, Afrika-Dzonga yi tlangela N'hweti ya Afrika, leyi tsundzukaka ku simekiwa ka Nhlangano wa Vun'we bya Afrika (OAU) hi 1963, lowu namuntlha wu tivekaka tanihi Vun'we bya Afrika (AU). Mhakakulu ya AU ku vile ku kondletela ku rhula na ntshamiseko eka tikokulu leri.
6. Vunghwazi bya Thenisi ya le tafuleni bya Misava
6.1. Mahetelelo ya Vunghwazi bya Thenisi ya le Tafuleni bya Misava bya ITTF ya 2023 ya ta va kona kusukela 20 kufikela 28 Mudyaxihi 2023.
6.2. Ntirho lowu wu ta endleriwa eDurban International Convention Centre, wu nyika Mitlangu ya Un'weun'we ya Vavanuna na Vavasati, xikan'we na mitirho ya Vambirhi leyi Katsaneke. Khabinete yi navelela leswinene eka hinkwavo lava nghenelelaka eka mitirho leyi.
6.3. Mahetelelo ya Vunghwazi bya Thenisi ya le Tafuleni bya Misava ya ITTF ya ta va xiendleko xa mfungho wa misava eka matimu ya thenisi ya le tafuleni, tanihi loko ya fungha rosungula eka kutlula 80 wa malembe leswaku ntirho lowu wu khomeriwa emisaveni ya Afrika.
7. Khapu ya Bolo ya Mavoko ya Misava
7.1. Loko ka ha sale 81 wa masiku ku nga si fika Khapi ya Bolo ya Mavoko ya Misava, Khabinete yi hlohlotela vanhu va Afrika-Dzonga ku hlayisa moya wa vurhurheri wu tshama wu ri karhi wu hunga eka masiku ya Ravuntlhanu ra Bolo ya Mavoko.
8. Vulanguteri bya Nongoloko wa Nhluvukiso wa Swifundza
8.1. Presidente Cyril Ramaphosa u ta endla Xivijo xa Presidente xa Xikombiso xa Nhluvukiso wa Swifundza (DDM) xa vunhungu eka Xifundza xa Cape Winelands, eKapaVupeladyambu hi siku ra 19 Mudyaxihi 2023 tanihi xiphemu xa matshalatshala ya mfumo ya ku antswisa mphakelo wa vukorhokeri na ku hlohlotela miganga na vaaki lava nga na ku tsakela hi ku angarhela ku va xiphemu xa ku kurisa Afrika-Dzonga swin'we na ku nga siyi munhu endzhaku ka matshalatshala lama.
8.2. Swirho swa Vurhangerinkulu ku nga ri khale swi ta sungula xiphemu lexi landzelaka xa Nongoloko wa Swivijo tanihi xiphemu xa mivulavurisano yo tirhisana leyi tisaka mfumo ekusuhi swinene na vanhu na ku tlakusa xidemokirasi xa ku nghenelela eka ku ololoxa mitlimbo ya le vanhwini na mphakelo wa vukorhokeri byin'wana.
E. Marungula
1. KU HOYOZELA
Khabinete yi hoyozerile na ku navelela leswinene eka:
- Manana Kirsten Neuschäfer eka ku wina Mphikizano wa Misava wa Nsuku wo xiximeka lowu eka wona a tekeke kwalomu ka 235 wa masiku a ri eku tluteni a ri hava GPS na thekinoloji yin'wana. A ri mungheneri wa xisati a ri yexe naswona u vile wansati wo sungula ku wina mphikizano wo rhendzeleka hi misava u ri wexe.
2. Ku chavelela
Khabinete yi kombise ku chavelela eka ndyangu na vanghana va:
- Mugingirikeli wo lwisana na xihlawuhlawu wa Mudachi Tatana Klaas de Jonge, mulwelantshunxeko wo tiyimisela, muamukeri wa Risiva ra Rixaka ra Vanghana va OR Tambo. De Jonge u tsundzukiwa hikwalaho ko lava nsirhelelo eka tindlu ta vuyimeri bya tiko ra Dachi laha a tshameke kona ku ringana malembe mambirhi ku papalata ku khomiwa hi maphorisa ya mfumo wa xihlawuhlawu. U tsundzukiwa kuya emahlweni hi ntirho wa yena wa switshunxo swa mitlimbo ematikweni yo tala lama nga eka tikokulu.
- Mutivinkulu wa eneji, Tatana Ted Blom, loyi a ri mubumabumeri wa nkhinkhi na ku va wo ehleketisisa hi mayelana na pholisi ya eneji.
- Sejeni Lwando Lawrence Bunga, Sejeni Mario Nel na Phorisa Lefaka, vaofisiri vanharhu va Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga lava va dlaweke evhikini leri nga hundza loko va ri karhi va tirha mitirho ya vona eka swifundza swa vona hi ku hambanahambana eka Dorobakulu ra Nelson Mandela na Dorobakulu ra Buffalo City eKapaVuhumadyambu na le Atteridgeville, eGauteng. Hi ku engetela, vaofisiri van’wana vambirhi va dlawile tolo. Khabinete yi sola ku dlayiwa ka vaofisiri va vahlayisi va nawu naswona yi vona leswi tanihi nxungeto wo kongoma eka nsirhelelo wa hina wa rixaka. Khabinete yi lerisile vahlayisi va nawu ku ringeta matshalatshala hinkwawo lama kotekaka ku lavana na swigevenga leswi dlayaka vaofisiri va ka hina va vahlayisi vanawu.
- Mutlangi wa golufu wa ndhuma wa laha Afrika-Dzonga wo rhandziwa, Tatana John Bland (77), loyi a wineke 36 wa swidlodlo eka ntirhovutomi wa yena lowu naveke malembexikhume yo tala.
Swivutiso:
Tatana Michael Currin – Muvulavuleri wa Mfumo wo Khomela
Selifoni: 082 462 7896
.png)
.png)
.png)
