Khabinete yi hlanganile hi Ravunharhu, 13 Ndzati 2017, eTuynhuys eKapa.
 
1. Xiyimo xa Khabinete eka Timhakankulu

1.1. Ikhonomi

1.1.1. Khabinete yi amukela ku kula ka kahle ka Swimakiwa Hinkwaswo swa Tiko (GDP) ka 2.5% eka kotara ya vumbirhi ya 2017, loku nga humesa tiko eka nkayokayo wa ikhonomi wa xithekiniki. Vhiki leri hundzeke, Nhlangano wa Tinhlayohlayo wa Afrika-Dzonga wu humesile tinomboro, leti kombaka ku kula ka lembe hi 1.1% loko ku pimanisiwa na lembe leri hundzeke.

1.1.2. Hambileswi ku nga ni ku tshemba, Khabinete ya pfumela leswaku tiko ri le ku voneni ka swikombo swo sungula swa kahle leswi tshembisaka ku va ku sungula ka nhlakarhelo wa ikhonomi ya tiko loku tiyisisiweke hi ku simekiwa ka Kungu ra Timhaka ta Nkaye , leri xikongomelo xa kona ku nga ku kurisa ikhonomi ya Afrika-Dzonga na ku tumbuluxa mitirho leyi lavekaka swinene.

Leswi swi endlile leswaku ku simekiwa tiphaka ta tifeme ta mune na ku tlakuka ka leswi rhumeriwaka ematikweni mambe swa swikumiwa swi mbisi swa vurimi swa mpimoxikarhi wa 14.6% hi lembe ku sukela hi 2012.

1.1.3. Phurogireme ya Tifeme ya Vantima yi seketerile tiphurojeke ta 62 leti nga tisa R26 wa tibiliyoni ta vuvekisi bya mabindzu yo ka ya nga ri ya mfumo na ku tumbuluxa mitirho ya 19 859 ku fika sweswi. Ku seketela ku tirhisiwa ka swilo swa laha kaya, 21 wa swikumiwa na tisekithara swi vekiwile etlhelo ku va swi andzisa switirhisiwa swa laha kaya.

Operation Phakisa ku fikela sweswi yi pfulerile kwalomu ka R24.6 wa tibiliyoni ta vuvekisi eka ikhonomi ya malwandle, laha R15 wa tibiliyoni ya ntsengo lowu yi humaka eka mfumo.

Hambileswi vuvekisi byo tala byi nga le ka nhluvukiso wa switirhisiwa swa mahlaluko, swiendliwa swa le lwandle ngopfungopfu ku akiwa ka swikwekwetsu, nhlayiso wa swiharhi na swimilana swa le lwandle na mbalango wa xisayense eka sekithara ya oyili na gasi, tindzawulo to hlaya ta Mfumo ti nghenisile xandla swinene ku tiyisisa ku kula ka sekithara. Mitirho yo ringana 6517 yi tumbuluxiwile eka tisekithara to hambanahambana. 

1.1.4. Khabinete yi tlhela yi endla xirhambo nakambe eka tisekithara ta vaaki, ngopfungopfu mfumo, mabindzu na vaaki, ku aka ku ya emahlweni ehenhla ka ku humelela loku ka kotara ya vumbirhi ku tiyisisa mipimo ya le henhla ya ku kula ka ikhonomi na nhluvukiso, na ku pfuna ku hlayisa mitirho.

1.1.5. Holobye wa Timali, Tat. Malusi Gigaba, u ya emahlweni na ku burisana na tisekithara to hambanahambana hi kungu ra nghingiriko wa ku kula ka ikhonomi leri katsaka hinkwaswo, leswi lavaka ku khutaza ku tshemba eka tiko. Holobye u ta ya emahlweni a andlala leswi loko a nyika Xitatimende xa Pholisi ya Mpimanyeto wa le Xikarhi ePalamende, eKapa, hi ti 18 Nhlangula 2017.

1.2. InvestSA One Stop Shop - Kapa-Vupeladyambu

1.2.1. Khabinete yi hoyozele ku simekiwa ko sungula ka InvestSA One Stop Shop.

Phuresidente Jacob Zuma u simekile ximfumo InvestSA One Stop Shop eKapa-Vupeladyambu na ku tiyisisa ku tinyikela ka mfumo ku antswisa maxelo ya vuvekisi eAfrika-Dzonga, leri ku nga ndhawu leyi kokaka mahlo eka lava va nga tshukaka va lavaka ku endla vuvekisi.

1.2.2. InvestSA One Stop Shop yi yisa ehansi ntsengo wa ku endla bindzu na ku olovisa ku ku endla bindzu laha tikweni hi ku nyika swiletelo swa maqhinga, ku hunguta swipimelo leswi tsandzekisaka na ku susa tiphurosese eka vavekisi.

1.2.3. InvestSA One Stop Shop ya Mfumo wa Rixaka yi simekiwile hi Nyenyankulu lembe leri hi ku tirhisa dti, InvestSA One Stop Shops yi ta sunguriwa eka swifundzankulu swa nkaye hinkwaswo – xo sungula eKapa-Vupeladyambu ku landzeriwa hi KwaZulu-Natal na Gauteng hi mukhuva wolowo.

1.3. Lembe ra Vuntlhanu ra Kungu ra Nhluvukiso ra Rixaka (NDP)

1.3.1. Khabinete yi yima swin'we na MaAfrika-Dzonga ku tlangela lembe ra vu 5 ra NDP, leri nga amukeriwa ePalamende hi ti 12 Ndzati 2012 tanihi hi kungu ra tiko eka nhluvukisiweni ikhonomi ya vaaki ku lwa na mintlhotlho yinharhu ya vusweti, vupfumalantirho na nkandzingano hi 2030.

1.3.2. Tanihi kungu ra lomu tiko ri ya ka kona ku fikelela ku humelela, NDP i ya vaaka tiko va Afrika-Dzonga hinkwavo na ku yimela ku tshembha na nhlohlotelo ku suka eka tisekithara hinkwato ta vaaki, ku va na Afrika-Dzonga ro antswa.

1.3.3. Khabinete yi rhamba MaAfrika-Dzonga ku seketela Xivono xa NDP xa 2030.

1.4. Samiti ya BRICS

1.4.1. Khabinete yi tekele enhlokweni ku humelela ka Samiti ya vu 9 ya Brazil, Russia, India, China na Afrika-Dzonga (BRICS) leyi a yi khomeriwe eXiamen, eChina ku suka hi ti 4 ku fika 5 Ndzati 2017 ehansi ka nkongomelo lowu nge: "BRICS: Vuxaka Lebyi Tiyeke bya Vumundzuku bya Kahle."

1.4.2. Samiti yi endlile goza ra nkoka eku akeni ka vun'we na ntirhisano lowu tiyeke eka timakete leti ta ha kulaka na le ka matiko lawa ya ha hluvukaka ku simeka Ajenda ya Nhluvukiso wa Nkarhi wo leha hi 2030.

1.4.3. Vuxaka bya Afrika-Dzonga na BRICS bya tirhisiwa ku yisa emahlweni ku tsakela ka tiko, ku tlakusa nhlanganelo wa matiko ya muganga na ku vulavula hi sisiteme ya mafumele lawa ya fanaka ya matiko ya misava.

1.4.4. Ntsengo hinkwawo wa ku xaviselana exikarhi ka Afrika-Dzonga na matiko yan'wana ya BRICS wu fikile eka US$29 wa tibiliyoni lembe leri hundzeke. Laha Afrika-Dzonga ri rhumelaka kona tinhundzu swinene eka matiko ya BRICS ku tshama ku ri China, ri landzeriwa hi India, Brazil na Russia. Xivumbeko xo fana xa vonaka na le ka switundziwa, laha China ri tshamaka ri ri rona ri tundzeriwaka swo tala.

Hambileswi Afrika-Dzonga ri nga fuwa hi switirhisiwa swa ntumbuluko, i swa nkoka leswaku ku simekiwa tiphurogireme ta ku vuyerisa ku seketela pholisi ya ya nhluvukiso ya hina.

1.4.5. Ku amukeriwa ka Xiboho na Kungu ra Nghingiriko eka BRICS Xiamen swikombise masungulo yo tiya ya lawa BRICS yi nga yaendla hi ku ya hi ku tumbuluxiwa ka tindlela ta ximfumo ta ntirhisano wa xiviri.

1.4.6. Khabinete yi xiximiwile loko Afrika-Dzonga ri ta va Mutshamaxitulu wa BRICS na ku tiyisisa xikongomelo xa ku rhangela ku aka phurogireme ya nhluvukiso wa BRICS na ku humelela ka matiko lawa ya nga na xinakulobye, loko ra ha lulamisela ku rhurhela Samiti ya vu 10 ya BRICS hi 2018.

1.5. Afrika-Dzonga na Russia va sayina ntwanano

1.5.1. Khabinete yi tlhela yi amukela ntwanano lowu sayiniweke exikarhi ka Afrika-Dzonga na Russia eka Samiti ya vu 9 ya BRICS, leswi nga ta tswala US$400 wa timiliyoni ta vuvekisi eka nhluvukiso eka sekithara ya oyili na gese laha Afrika-Dzonga.

1.5.2. Khamphani ya oyili ya rixaka ya Afrika-Dzonga PetroSA, na khamphani ya swicelwa ya Federixini ya Russia, Rosgeo, va twananile ku hluvukisa tindhawu ta ku cela ta tibuloko ta 9 na 11a ta le Dzongeni wa Lwandle ra Afrika-Dzonga.

1.5.3. Ku laviwa ka switirhisiwa swa oyili na gese eAfrika-Dzonga i swa nkoka ku tisa makungu ya vusirheleri bya eneji laha tikweni.

1.5.4. Rosgeo ya le Russia yi ta endla mitirho ya vuvalangi bya misava ku katsa ku boxa swihlovo swa ku valanga. Phurojeke leyi yi nga endla kwaloku ka mune wa tikhubiki ta timitara ta timiliyoni ta gese leyi nga ta ceriwa hi siku na ku rhumeriwa eka PetroSA eka mbhasiso wa Gese na Swihalaki ya le Mossel Bay, eDzongeni wa Lwandle.

1.6. Timakete leti Afrika-Dzonga yi rhumelaka eka tona

1.6.1. Khabinete yi hoyozela dti eka ku rhangela 20 wa tikhamphani ta Afrika-Dzonga eka nkombiso wa World Food Moscow 2017, lowu nga le ku humeleni ku fika hi ti 15 Ndzati 2017.

1.6.2. Loko hi ri karhi hi seketela tifeme ta ku purosesiwa ka swirimiwa swa Afrika-Dzonga, ku nghenelela ka tikhamphani ta laha kaya eka sekitahra ya ku purosesa swirimiwa, swi tiyisisa na ku tumbuluxa vukona bya makete wa Afrika-Dzonga eRussia.

1.6.3. Ku nghenelela ka vona ku kotisiwile hi ku tirhisa Xikimi xa Mpfuno wa Vuvekisi na Timakete to Rhumela Ematikweni mambe ka dti, lexi nga xa nkoka eka ku hluvukisa timakete to rhumela swikumiwa na vukorhokeri bya Afrika-Dzonga, ku katsa ku gangisa vuvekisi byo kongoma byitshwa bya matiko mambe laha tikweni.

1.6.4. Ku xaviselana exikarhi ka Afrika-Dzonga na Russia byi kurile swinene ku suka eka R5 wa tibiliyoni hi 2012 ku fika eka R8 wa tibiliyoni hi 2016. Leswi rhumeriwaka ematikweni mambe hi Afrika-Dzonga swo tala swi katsa mihandzu na timanga, magazini, swinwiwa, swipiriti na vhiniga, vhinyo, michini ya gezi na switirho.

1.7. Ku tirhisiwa ka vana

1.7.1. Khabinete ya vilerisiwa hi timhangu leti nga ha ku humelela ta ku tirhisiwa ka vana laha vana va nga kumeka va ri karhi va tirha emapurasini eN'walungu-Vupeladyambu na le Free State. Khabinete yi alela ku xanisiwa loku nga amukelekeki na ku tirhisa vana lava nga sirhelelekangiki.

1.7.2. Khabinete yi khensa swirho swa vaaki lava nga tivisa Ndzawulo ya Vatirhi, leyi nga tirhisana swin’we na Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vanhu, hi xihatla ku yimisa ku xanisiwa ka vana hi ndlela leyi ya tihanyi.

1.7.3. Khabinete yi tsakisiwile hi leswaku vana lava khumbhekeke va susiwile va yisiwa eka tindzhawu ta vuhlayiselo na leswaku Ndzawulo ya Vatirhi yi ta tiyisiwa ku kambela na ku tirhisana na tiejensi ta ku tiyisisa ku landzelela nawu ku vona leswaku lava endlaka leswi va khomiwa.

1.7.4. Vana va hina i vumundzuku bya tiko. Khabinete yi alela tinxaka hinkwato ta ku tirhisiwa ka vana na ku kombela MaAfrika-Dzonga ku va va hoxa tihlo hi mikarhi hinkwayo na ku vika lava tlulaka milawu ya Vumbiwa ra hina.

1.7.5. Nawu wa Swikolo wa Afrika-Dzonga, 1996 (Nawu wa 84 wa 1996), xikan'we na Nawu wa Vana, 2005 (Nawu wa 38 wa 2005), wu veka erivaleni leswaku vana lava nga ni malembe ya nkombo ku fika eka 15 va fanele ku va va ri exikolweni. Hi ku ya hi nawu, vatswari na vahlayisi va fanele ku tiyisisa leswaku vadyondzi va le ka malembe lawa va tsarisiwile na ku nghena xikolo hi masiku kumbe va ta kuma switandzhaku swa ku nga landzeleri.

1.8. Dyandza

1.8.1. Khabinete ya khensa swinene eka MaAfrika-Dzonga lava nga landzelela xikombelo xa ku hlayisa mati.

1.8.2. Afrika-Dzonga i tiko leri nga na ntshikelelo wa nkayivelo wa mati naswona swiyimo swa nkarhi wo leha swa dyandza eka swiphemu swin'wana swa tiko i xitsundzuxo eka vanhu hinkwavo leswaku hi hlayisa nthosi rin'wana na rin'wana hi ku tirhisa mati hi vutlharhi naswona kahle.

1.8.3. Hambileswi matshalatshala yo hlayisa mati ti pfunaka ku olovisa ntshikilelo wa laha mati ya humaka kona timpfula ta nguva ta ntolovelo ta le hansi leti nga vikiwa eKapa-Vupeladyambu na le Kwazulu-Natal i vumbhoni bya leswaku ku laveka swo tala ku endliwa ku hlayisa mati.

1.8.4. Xipanu xa Vaholobye eka Dyandza, lexi rhangeriweke hi Ndzawulo ya Mfumontirhisano na Timhaka ta Xintu, va ya emahlweni na ku landzelerisa swiyimo swa dyandza na ku nyika nseketelo lowu lavekaka hi ku ya hi tindzawulo ta sekithara ku hunguta xiyimo.

1.8.5. Mfumo wu vekile R74 wa timiliyoni ya ku hunguta ku twa ku vava ku angula eka dyandza leri yaka emahlweni eKapa-Vupeladyambu.

1.8.6. Ndzawulo ya Mati na Mbhasiso yi ya emahlweni na ku humelerisa ku lulamisela ku simekiwa ka Nambu wa Berg ku ya eka Xikimi xo Pfuneta xa Voevlei. Rhekhodo ya xiboho xa Mahlelelo ya Nkhumbho eka Mbangu yi ta nyikiwa emaheleni ya Ndzati. Holobye wa Mati na Mbhasiso, Man. Nomvula Mokonyane, se u nyikile xileriso eka Vulawuri bya Thanele ya Trans-Caledon ku tlakusa timali na ku simeka phurojeke.

Se va sungurile ku burisana na vatirhisi lavakulu naswona ku nga ri khale va ta tihlanganisa na Holobye ku pfumelelana na Holobye wa Timali eka swipimelo swa mali leyi nga lombiwaka eka phurojeke.

1.8.7. Khabinete yi vula nakambe xirhambo eka MaAfrika-Dzonga hinkwawo ku tiyisisa leswaku nhlayiso wa mati wu va kona tanihi xiphemu xa vutomi bya hina bya masiku hinkwawo.

1.9. Lesotho

1.9.1. Khabinete yi yima na Phuresidente Zuma eka ku yirisa ku dlayiwa hi tihanyi ka Khomandara wa Mavuthu ya Lesotho, Jenerali Khoantle Motšomotšo.

1.9.2. Madzolonga lawa ya tihanyi a ya amukeleki. Sweswi swi le ka vanhu na vurhangeri bya Lesotho ku tiyisisa tshamiseko na ku rhula swa vuyiseriwa eka Vuhosi tanihi mhaka ya xihatla. 

1.9.3. Hi tshama hi ri na ku tshemba tanihi Muganga wa Nhluvukiso wa matiko ya le Dzongeni wa Afrika (SADC) hi Vurhumiwa bya Vaholobye ku Kumisisa ku pfuneta Lesotho ku kuma ku nghenela loku nga fanela. SADC yi tshama yi tiyimiserile eka xikongomelo xa yona xa ku hlanganisa, sirhelela na ku hlayisa xidemokirasi, ku rhula, nsirhelelo na tshamiseko eka muganga hi ku tirhisana na vurhangeri bya Lesotho.

1.10. Libya

1.10.1. Khabinete yi amukela mbuyelo ku suka eka Komiti ya Xiyimo xa Henhla ya Nhlangano wa Matiko ya Afrika (AU) mayelana na Libya eka xiyimo xa Tinhloko ta Matiko na Mfumo, leyi a yi khomeriwille eBrazzaville, eRiphabliki ra Congo.

1.10.2. Phuresidente Zuma u nghenelerile eka Komiti ya Xiyimo xa le Henhla, leyi nga kanela na ku kambisisa matshalatshala lawa ya nga endliwaka ku tisa swintshuxo swa nkarhi wo leha eka xiyimo xa nkwetlembetano eLibya. 

1.10.3. Tanihi xirho xa Komiti ya Xiyimo xa le Henhla eka Libya, Afrika-Dzonga ri seketela hinkwaswo leswi endliwaka hi AU leswi kongomiseke eka ku tisa xintshuxo xa ku rhula eka nkitsikitsi wa le Libya.
 
1.10.4. khabinete yi tlhela yi vula leswi vuriweke hi Phuresidente Zuma leswaku Afrika-Dzonga ri ti lulamiserile ku pfuna Libya Endzhaku ka ku Aka hi Vuntshwa na matshalatshala ya Nhluvukiso na ku avelana hi ntokoto wa tiko ra hina eka ku rivalelana, ku endla vumbiwa na ku cinca ku va Tiko ra xidemokirasi.

1.10.5. Khabinete yi tlhela yi vula nakambe hi nkoka wa ku tirhisana na vun'we eka matiko ya misava eku burisaneni na Libya.

1.11. Nhlangano wa Mavandla (CoP13)

1.11.1. Khabinete yi tekela enhlokweni leswaku Afrika-Dzonga, tanihi xirho xa ku Sivela ku va na Mananga eka Nhlangano wa Matiko (UN), ri le ku ngheneleni eka ntshamo wa vu 13 wa COP13 lowu nga khomeriwaka eOrdos sweswi, PRC ku sukela hi ti 6 ku fika hi ti 16 Ndzati 2017.

1.11.2. Ku languteriwa leswaku nhlengeletano yi ta hetisisa na ku amukela rimba ra maqhinga rintshwa ra 2018-2030 leri nga lulamisiwa ehansi ka nkongomelo lowu nge "Ku ya eka Misava ya Rihanyo Lerinene eka Rixaka ra Sweswi na Leri Taka." Afrika-Dzonga ri ta tirha ku tiyisisa leswaku tipholisi ti hundzuka migingiriko leyi endlekaka.   

1.11.3. Afrika-Dzonga ri ta tirha ni matiko hinkwawo ya Afrika eku yiseni emahlweni xiyimo xa tiko na xa tikonkulu. Xiyenge xa Xiyimo xa le Henhla eka nhlengeletano leyi xi ta tekela enhlokweni na ku nyika vuleteri bya xipolitiki eka mintlhotlho ya timhaka leti sungulaka eka mananga, ku onhaka ka misava na dyandza.

1.11.4. Khabinete yi rhamba MaAfrika-Dzonga ku sirhelela na ku hlayisa mbangu ku kota ku hlayisela rixaka ra mundzuku.

1.12. Vafambisi va vutleketli bya vaaki

1.12.1. Khabinete yi alelana na swiendlo swa madzolonga, ku hisiwa ka vafambisi va mimovha na swiendlo swa ku chavisa van'wani exikarhi Vafambisi va Mathekisi ya ti Mitara na Vatirhisani va E-Hailing loku nga humelela eSandton, eJoni.

1.12.2. Khabinete yi kombela tiejensi ta ku landzelerisa nawu ku tirhana na vaendli va madzolonga na ku chavisa ku tirhana na vona hi ku landzelela Vumbiwa ra hina.

1.12.3. Leswi swi humelelaka swi kanganyisa matimba ya mfumo ya ku endla ku ri ku va mabindzu lawa ya xavisaka na mphikizano lowu nga erivaleni.

1.13. Vakhanselara

1.13.1.1. Khabinete yi alelana na mihlaselo na ku dlayiwa ka vakhanselara eka swifundzankulu swin'wana na ku rhumela marito yo chavelela eka mindyangu na vanghana va lava dlayiweke. Leswi swi hambana na matikhomele hi ku ya hi Vumbiwa, na ku hambana na xidemokirasi xa nhluvukiso xa hina na mfanelo ya vanhu ku hlawula vayimeri va vona va miganga.

1.13.1.2. Ku sukela loko lembe leri ri sungurile, ku vile na mafu yo hlaya eKwaZulu-Natal naswona sweswinyana, ku tlhele ku vikiwa mafu eKapa-Vuxa.

1.13.2. Madzolonga lawa ya koxile vutomi bya vagingiriki wa vantshwa, ku katsa na khale ka Matsalanankulu wa Ligi ya Lavantshwa ya African National Congress (ANCYL) Sindiso Magaqa, loyi a nga chavi nchumu, loyi a ha ri na swotala ku swi endla eka ku aka Afrika-Dzonga leri humelelaka.

1.13.3. Hi kombela mavandla ya tipolotiki ku tlakusa ku amukelana exikarhi ka swirho swa wona na ku kombela vaaki ku seketela Vukorhokeri bya Maphorisa ya Afrika-Dzonga eka vulavisisi bya vona.

1.14. N'hweti ya Ndzhaka

1.14.1. Khabinete yi khutaza MaAfrika-Dzonga ku ya emahlweni ya xixima N'hweti ya Ndzhaka lembe leri ehansi ka nkongomelo lowu nge: “Lembe ra Oliver Reginald Tambo: Ku Tlangela Ndzhaka ya Ntshuxeko wa hina."

1.14.2. N'hweti leyi yi kotlana na lembe xidzana ra ku velekiwa ka OR Tambo, xirhandzatiko ra Afrika, loyi a nga kombisa ku tinyikela loku nga kanakaniseku ku korhokela vanhu va Afrika-Dzonga , tikonkulu na misava hinkwayo.

Hi tlhele hi fungha malembe ya 40 endzhaku ka rifu ra Steve Bantu Biko, loyi a nga dlayiwa hi ndlela ya tihanyi hi mfumo wa xihlawuhlawu.

1.14.3. Holobye wa Vutshila na Mfuwo, Tatana Nathi Mthethwa, u humesile phurogireme ya ku tlangela ya n'hweti leyi.

2. Swibohonkulu swa Khabinete

2.1. Khabinete yi chumbuteriwile hi swiviko swa nhluvukiso swa matirhelo ya kotara ya1 swa 2017/18 eka ku simekiwa ka swikongomelonkulu swa swirhangana eka nkarhi wa le xikarhi ka Dzivamisoko na Khotavuxika 2017. 

2.2. Mfumo wu ya emahlweni wu endla ku humelela loku vonakaka eka ku simeka mivuyelo ya swirhangana ya 14, leyi humaka eka Rimba ra Maqhinga ra Theme ya le Xikarhi ya 2014-2019, leri ri hi tshunetaka ekusuhi na ku fikelela Xivono xa NDP xa 2030.

2.3. Khabinete yi tlhele yi runguleriwa hi tindhawu leti saleleke endzhaku eka ku simekiwa na ku kamberiwa ka migingiriko leyi lavekaka ku hatlisisa vukorhokeri.

Ku vika eka vuhangalasamahungunyingi hi Ntlawa wa  Vaholobye ku ta va kona ku hlamusela mivuyelo ya swiviko leswi hi nkarhi wa vhiki ra ti 6 Nhlangula ku fika hi ti 15 Nhlangula 2017. Xedulu yi ta antswisiwa hi mikarhi na ku posiwa eka www.gov.za.

2.4. Khabinete yi pasisile xiringanyeto xa Afrika-Dzonga ku rhurhela Nkombiso wa Matiko ya Misava wa International Telecommunication Union Telecom hi Ndzati 2018. Lowu i nkombiso wa lembe na lembe naswona foramu ya mfumo na varhangeri va tifeme ku langutisisa mintlhotlho, xswnakulobye, na swintshuxo, na ku langa mikateko ya vuvekisi na maendlelo ya kahle ya nhluvukiso wa ikhonomi ya vaaki hi ku tirhisa Tithekinoloji ya Vuhlanganisi na Mahungu (ICTs).

Ntlangu lowu wu ta rhurheriwa ro sungula laha Afrika. Hi nkarhi wa ntlangu lowu, tifeme ta ICT ta laha Afrika-Dzonga ti ta nyikiwa nkateko ku kombisa swikumiwa swa vona. Sekithara ya vupfhumba yi ta vuyeriwa eka nkarhi lowu. 

3. Mitlangu leyi Landzelaka

3.1. Phuresidente Zuma u ta rhangela vurhumiwa eka Ntshamo wa vu 72 wa Ntolovelo eka Nhlengeletano ya Mani na Mani ya UN ehansi ka nkongomelo lowu nge "Ku kongomisa eka vanhu: Ku Tikarhatela ku Rhula na Vutomi byo Hlonipheka eka Hinkwavo eka Pulanete leyi kotaka ku yisa emahlweni" eNew York, United States of Amerika. Afrika-Dzonga ri ta ya emahlweni ku tirhela ku fikelela ku cinca eka UN tanihi loko  nghenelela eka Ntshamo lowu wa vu 72.

3.2. Phuresidente Zuma, tanihi Mutshamaxitulu wa (SADC) u ta lulamisa Samiti yo ka yi nga ri ya ntolovelo ya Double Troika na Tinhloko ta Matiko na Mfumo hi ti 15 Ndzati 2017 ePitori.

Samiti ya Double Troika yi ta khomiwa hi mhaka ya xiyimo xa tipolitiki na vusirhelelo bya sweswi eka Vukosi bya le Lesotho.

3.3. Vurhumiwa bya xiyimo xa le henhla bya Afrika-Dzonga byi ta endla xiviko xo sungula xa ku lava ku rhurhela 2023 xa Khapu ya Misava ya Rugby eLondom hi ti 25 ta Ndzati 2017. Afrika-Dzonga ri na rhikhodo ya matimba ya ku rhurhela mitlangu yo tani. Khabinete yi tlhela yi vula nakambe nseketelo wa ku Bida loku na ku kombela MaAfrika-Dzonga ku seketela Bidi leyi nga ta hoxa xandla swinene eka ku tisa vun'we eka vaaki na ku aka rixaka na ku tlhela ku tirha tanihi xi nhlohlotelo eka nhluvukiso wa mitlangu.

4. Mahungu ya Nkoka

4.1. Khabinete yi navelela ku humelela eka vaaki va Jarimani eka ku tilulamisela mihlawulo ya Federali hi ti 24 Ndzati 2017 ku hlawula swirho swa vu 19 eka Bundestag, leswi endzhaku swi nga ta hlawula Muchanselara na vumba mfumo wuntshwa. Jarimani i tiko ra vuvekisi lebyi tivekaka laha Afrika-Dzonga, laha hi langutelaka ku ya emahlweni ka vuxaka, ntirhisano na xinakulobye.

4.2. Khabinete yi rhumela marito yo khumbheka eka Makharibiyene ku katsa na swiphemu swa Cuba na Amerika endzhaku ka makhombo lawa ya vangiwaka hi Ndhambhi ya Irma. Marito yo chavelela ya rhumeriwa eka varhandziwa lava lahlekeriweke hi vutomi na tinhundzu ta vona eka mhangu leyi.

4.3. Khabinete yi yima na tiko ku hoyozela Kevin Anderson ku va a fikelerile eka tifayinali ta US Open. I mutlangi wa Afrika-Dzonga wo sungula ku fikelela tifayinali letikulu eka vunghwazi bya thenisi ku sukela hi 1994. Hi na ku tshembha leswaku u ta ya emahlweni na ku humelela na ku hlohlotela lavantshwa na lava nga nyiko laha Afrika-Dzonga.

4.4. Khabinete yi hoyozela Trevoh Noah eka ku hlula eka Masagwati ya Emmy eka  xiyenge xa Best Short Form Variety Series eka xipexali xa YouTube, The Daily Show: Between the Scenes.

Swivutiso:
Manana Phumla Williams
Mulawurinkulu wo Khomela (GCIS)
Selifoni: 083 501 0139