Xitatimende xa Nhlengeletano ya Khabinete ya ti 13 Nyenyanyana 2019 Khabinete yi hlangane hi Ravunharhu, 13 Nyenyanyana 2019 eTuynhuys eKapa.

A. Timhakankulu

1. Mbulavulo hi Xiyimo xa Rixaka (SoNA)

1.1. Khabinete yi amukela SoNA ya Presidente Cyril Ramaphosa 2019, leyi funghaka malembe ya 25 ku sukela loko ku ve na Ntshamo wa Nhlanganelo wo sungula wa Palamende eka xidemokirasi xa Afrika-Dzonga. MaAfrika-Dzonga yo tala na wona ya amukerile mbulavulo, lowu ya ka emahlweni wu nyika ntshembo na ku pfuxetiwa.

1.2. Presidente Ramaphosa ehleketile swinene hi nhluvukiso lowu endliweke eka lembe leri hundzeke. Ku yisa emahlweni eka ku humelela, Presidente u longoloxile tindhawu ta xikongomiso xa lembe leri. Leti ti katsile ku ya emahlweni ka tindlela ta kunghenelela ku hatlisisa ku kula ka ikhonomi yo katsa hinkwaswo na ku tumbuluxa mitirho; ku antswisa sisiteme ya dyondzo ya hina na ku hluvukisa swikili eka nkarhi lowu taka na tlakusa ku lwa na manyala na ku lawuriwa ka mfumo hi swiyenge swa le tlhelo.

1.3. Eka vhiki leri taka, Holobye wa Timali Tito Mboweni u ta andlala kungu ra timali loko a nyika mbulavulo wa yena wa Mbulavulo wa Mpimanyeto. Hi ku tirhisa tivhoti ta mpimanyeto wa tindzawulo, Vaholobye va ta andlala makungu ya matirhelo ya vona lawa ya nga ta nyika mfikelelo eka SoNA ya Presidente.

1.4. Khabinete yi tama ya ti bohile eku fambiseni tiko ra hina ku ya eku fikeleleni ka Xivono xa 2030 xa Kungu ra Nhluvukiso wa Rixaka (NDP), xiletelo xo herisa vusweti na ku hunguta nkandzingano na vupfumalantirho etikweni hi 2030.

2. Indaba ya Migodi ya Afrika

2.1. Afrika-Dzonga ri rhurherile hi ku humelela Indaba ya Migodi ya ku Vekisa eAfrika ya lembe na lembe ya vu25, leyi ku nga ku hlangana ku kulu emisaveni hinkwayo ka vanghenisaxandla va migodi na vateki va swiboho. Hi ku lava ku landza ku koka mahlo ya vuvekisi eka migodi, Indaba ya lembe leri a yi khomiwile ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Ku sirhelela Nhluvukiso wa Ikhonomi leyi yisaka Emahlweni ya Afrika”.

2.2. Khabinete yi amukela nkatsakatsano wa vanghenisaxandla va migodi lowu sayiniweke. Nkatsakatsano lowu nga ta pfuna ku tlakusa vuvekisi byo kongoma bya vahlampfa eka tisekitara to hambana ta bindzu ra migodi.

2.3. Mfumo, hi ku tirhisa kungu ra Nghingiriko wa Pholisi ya swa Vumaki ra Ndzawulo ya Mabindzu na Vumaki (dti), wu kumile endlelo ro cela swicelwa tanihi ndhawu leyi nyikaka swivandlanene swinyingi leswi vavekisi va nga swi tirhisaka ku va vuyerisa eku kuriseni ka sekitara ya migodi. Leswi swi nyika vuswikoti byikulu bya ku nghenisa xandla eku kuleni ka ikhonomi ya tiko, ku tumbuluxa mitirho, cinco na ku herisa vusweti.

3. Eskom

3.1. Holobye wa Mabindzu ya Mfumo Pravin Gordan u hlamuserile Khabinete hi ku timiwa ka gezi ko siyerisana ka sweswi loku khumbeke ku tirha ka ikhonomi etikweni hinkwaro. Ku kavanyeta loku ku siyile nkhumbho wu kulu swinene eka mindyangu ya MaAfrika-Dzonga na ikhonomi.

3.2. Mphakelo wa eneji wa Afrika-Dzonga wu tama wa ha ri wa nkoka swinene naswona xiyimo xa sweswi eka Eskom xi veka mixungeto yi kulu etikweni, ntshamiseko wa yona wa swa timali na ikhonomi. Maqhinga yo avanyisa Eskom yi va Mabindzu ya Mfumo – ku tumbuluxa, ku hundzisela na ku hangalasa - ka laveka eka ku kota ku yisa emahlweni ka nkarhi wo leha ka khamphani ya gezi na tiko.

3.3. Ku lulamisa xiyimo xa sweswi, Presidente Ramaphosa u thorile Komiti ya Khabinete yo Hlawuleka eka Eskom leyi rhangeriweke hi Xandla xa Presidente na ku va na Vaholobye va Mabindzu ya Mfumo; Eneji; Timali; Vutleketli; Vuhlayiseki bya Tiko na Maphorisa na ku nyika swiviko swa siku na siku eka Presidente hi migingiriko leyi lavaka ku endliwa ku sirhelela mphakelo wa eneji.

3.4. Xipanu xi languteriwa ku hlangana na vakhumbheki hinkwavo ku pfuna ku vuyisela ntshamiseko eka netiweke na ku andlala makungu yo yisa emahlweni loko xi karhi xi tiyisisa leswaku ku na ntsengo wa ikhonomi wa le hansi eka mutirhisi na vahakeri va swibalo.

4. Mfanelo yo vhota

4.1. Khabinete yi hoyozela MaAfrika-Dzonga hinkwawo, ngopfungopfu magidigidi ya vantshwa na vavhoti vo sungula, lava ngheneleleke eka ntsariso wa vavhoti wo hetelela wa ku hela ka vhiki ra ti 26 na 27 Sunguti 2019 loko tiko ri nga si va na mihlawulo ya rixaka na swifundzakulu ya xidemokirasi ya vutsevu hi ti 8 Mudyaxihi 2019.

4.2. Khabinete yi rhamba vavhoti lava ringaneleke ku tirhisa mfanelo ya vona hi vutihlamuleri na ku kombela MaAfrika-Dzonga lava nga si titsariselaka ku vhota, ku endla tano etihofisi ta Khomixini ya Nhlawulo yo Tiyimela (IEC) leti pfuleke etikweni hinkwaro. U nga ha tlhela u kamba xiyimo xa ntsariso wa vavhoti xa wena hi ku rhumela SMS na Nomboro ya wena ya pasi eka 32810 (R1.00 hi SMS) kumbe u nghenisa epe ya foni ya IEC mahala ya vavhoti na ku yi tirhisa ku kamba vuxokoxoko bya ntsariso wa wena.

4.3. Ku sukela loko xidemokirasi xa hina xi sungurile, hi akile xidemokirasi xa vumbiwa lexi humeleleke na mavandla lama tiyisiseke timfanelo na mitshuxeko ya hina ya masungulo. Ku yisa emahlweni, ku simekiwile tiphurogireme ku cinca swivumbeko swa ikhonomi na ku lulamisa mitlhontlho ya hina yo tala ya ikhonomi ya vanhu. Mihlawulo leyi taka i xivandlanene eka rixaka rintshwa ra MaAfrika-Dzonga ya vantshwa ku tirhisa mfanelo ya vona ku vhota, na ku va na xo xi vula eka vumundzuku bya vona na byebyo bya tiko ra hina.

5. Ku kumiwa ka oyili na gasi hi Total

5.1. Tanihi xiphemu xa matshalatshala ya rixaka ku kurisa ikhonomi na ku tumbuluxa mitirho, mfumo wu – hi ku tirhisa Operation Phakisa ya Ikhonomi ya Malwandle – nyikile swivandlanene eka sekitara ya tiko ya oyili na gasi eka ikhonomi ku kula na vuvekisi. Afrika-Dzonga ri na switirhisiwa swa vuswikoti swa kaye wa tibiliyoni ta mathangi ya oyili na 60 tcf (wa tithiriliyoni ta khubiki futi) kumbe 11 wa tibiliyoni ta mathangi ya oyili yo ringana na gasi yo suka eribuweni.

5.2. Khabinete yi hoyozele ku kumiwa ka gasi ya xitiyi xa swihalaki hi khamphani ya oyili ya Total leyi nga vaka na mathangi ya biliyoni yin’we ya switirhisiwa, leswi nga ta tlakusa swinene mphakelo wa tiko wa oyili na gasi.

5.3. Ku kumiwa ku endliwile hi khamphani endzhaku ka ku cela eka ndhawu ya vona va lava nsuku eBrulpadda ebezinini ya Outeniqua, kwalomu ka 175 wa tikhilomitara (km) kusuka eribuweni ra Afrika-Dzonga.

6. Nhlengeletano ya Ntolovelo ya vu32 ya Nhlangano wa Matiko ya Afrika (AU)

6.1. Khabinete yi hoyozela ku thoriwa ka Presidente Ramaphosa tanihi Mutshamaxitulu wa ASU eka 2020. U ta teka ximhandzana kusuka eka Presidente wa Egypt Abdel Fattah el-Sisi, loyi sweswi a nga ku tirheleni theme ya yena ya 2019.

6.2. Presidente Ramaphosa u rhangerile vurhumiwa bya Afrika-Dzonga ku ya eka Nhlengeletano ya Ntolovelo ya vu32 ya Huvo ya Tiphuresidente ta Matiko na Mfumo wa AU, leyi a yi ri eAddis Ababa, Federal Democratic Republic of Ethiopia kusuka hi ti 15 Sunguti ku ya fika ti 11 Nyenyanyana 2019, ehansi ka nkongomelo wa “Vahlampfa, Vavuyelakaya na vanhu lava rhurhisiwaka eka Matiko ya misava: Ku yisa eka Switshuxo swo kota ku tiyisela ntshikelelo eka lava Rhurhisiweke hi Nkanu eAfrika”. Leswi swi nyika ndlela yo langutisa endzhaku na ku lulamisa swivangelo swa ku rhurhisiwa hi nkanu eAfrika.

6.3. Afrika-Dzonga ri rhumerile xitirho xa Ntwanano wa Xihlambanyo xa rona eka Ndhawu ya Mabindzu ya Mahala ya Tikonkulu ra Afrika (AfCFTA) hi nkarhi wa samiti. Timhaka leti endliweke hi vukheta ti katsile ku pfuxa vandla hi vuntshwa na ku nyika mali eka nhlangano wa matiko ya Afrika; Ku rhula na Vusirheleri eka Tikonkulu; mihluvukiso leyi yelana na AfCFTA; na mikanerisano ya ntwanano wuntshwa wa ntirhisano exikarhi ka Matiko lawa ya ha hluvukaka ya Afrika, Caribbean na Pacific na Nhlangano wa Matiko ya Yuropo endzhaku ka 2020.

6.4. Eku fambeni ka lembe leri, Presidente Ramaphosa u tlhela a languteriwa ku teka vutshamaxitulu eka nhlengeletano ya Komiti ya Tipresidente ta Matiko ya Afrika na Mfumo eka Ku cinca ka Tlayimeti (CAHOSCC). CAHOSCC yi tumbuluxiwile hi 2009 hi Huvo ya AU ya Tipresidente ta Matiko na mfumo ku rhangela Xiyimo xo Fana xa Afrika eka Ku cinca ka Tlayimeti na le ka mikanerisano ya ku cinca ka tlayimeti ka matiko hinkwawo.

6.5. Loko Presidente Ramaphosa a sungula vutshamaxitulu, u ta tirha na tipresidente ta matiko yan'wana ku tiyisisa ku simekiwa ka ku humelelaka ka mfungho wa Ntwanano wa Paris ku hunguta na ku amukela switandzhaku swa ku cinca ka tlayimeti. Hi ku tirhisa CAHOSCC, Afrika ri ta nghenisa xandla swinene eka matshalatshala ya matiko hinkwawo ya khaboni ya le hansi na nhluvukiso wa ku tiyisela ka tlayimeti.

7. Dyondzo ya le Henhla

7.1. Khabinete yi hundzisela michavelelo eka ndyangu na vanghana va xichudeni xa Yunivhesiti ya Thekinoloji ya Durban, Mlungisi Madonsela. Ku kavanyetiwa ka tidyondzo na ku pfariwa ka mavandla ya tidyondzo ta le henhla, ngopfungopfu loku vangeke rifu ra mahlomulo ra xichudeni lexi, i xivangelo xo vilerisa swinene.

7.2. Khabinete yi rhamba vanghenisaxandla hinkwavo ku ololoxa swiphiqo hi ndlela yo rhula. Tiko ra hina ri lava swidyondzeki swa vantshwa ku nghenisa xandla eka nhluvukiso wa hina.

7.3. Mfumo, hi ku tirhisa Ndzawulo ya Dyondzo ya le Henhla na Vuleteri, wu le ku pfuneni mavandla ya tidyondzo ta le henhla laha ku nga na mitlhontlho. Holobye wa Dyondzo ya le Henhla na Vuleteri Naledi Pandor na yena u lerisile valawuri va Xikimi xa Mpfuno wa swa Timali xa Swichudeni xa Rixaka ku rhangisa emahlweni ku nyikiwa ka tihlamulo ta swivutiso hinkwaswo swa swichudeni.

8. Ku lawuriwa ka vuvabyi bya swindomundomu (FMD)

8.1. Eku hlayiseni rihanyu ra rixaka, Khabinete yi tsakile hi ku hlamula na ku nghenelela ku papalata ku hangalaka ka ntungu wa FMD eka xifundzatsongo xa Vembe, eLimpopo. Ndzawulo ya Vurimi, Swihlahla na swa Tinhlampfi, swin'we na Nhlangano wa Nyama yo Tshwuka na vanghenisaxandla van'wana, va le ku tirheni ku lulamisa mhaka hi ndlela leyi hlanganisiweke.

8.2. Ntlhavelo wu sungurile hi ti 14 Sunguti 2019, ku ri na tihomu ta miganga leyi khumbekeke, xikan'we na tihomu eka ndhawu ya rhediyasi ya 20 km ekusuhi na miganga leyi khumbekeke. Ku fikela sweswi, ntsengo wa nhlayo ya tihomu leti tlhaveriweke yi hundza 10 000; ti le ku funghiweni ku ti hambanyisa kusuka eka tin'wana.

9. Samiti ya Tifilimi ya Afrika-Dzonga

9.1. Bindzu ra tifilimi ra Afrika-Dzonga i khale se ri tiviwa tanihi xihatlisisi xa ku kula ka ikhonomi na ku tumbuluxa mitirho eAfrika-Dzonga. Bindzu ra vutumbuluxi na mfuwo, ngopfungopfu sekitara ya tifilimi, na yona yi tirha ntirho wa nkoka eku hluvukiseni xitori xa Afrika-Dzonga na ku nghenisa xandla eka matshalatshala yo aka rixaka na ntwanano wa miganga.

9.2. Hi ku fambisana na endlelo leri, Khabinete yi amukela Samiti ya Tifilimi ya Afrika-Dzonga yo sungula, leyi a yi khomeriwe eJoni kusuka hi ti 4 ku fika ti 5 Nyenyanyana 2019 ehansi ka nkongomelo: “Ndzhundzhuluxo na vutumbuluxi eka Bindzu ra Tifilimi/Mipfumawulo leyi voniwaka ra Afrika-Dzonga na Ndzhendzheleko wa Vumakelo wa Vumune (4IR). Xana hi lulamerile ku cinca?”

9.3. Mivuyelo ya samiti yi languteriwa ku nghenisa xandla ku yisa eku tumbuluxiweni ka mbangu lowu kotisaka bindzu ku humelela. Mfumo wu tama wa ha tibohile ku pfuna tiphurojeke hi timali hi ku tirhisa Mabindzu ya Nhluvukiso wa Vumakelo na dti.

B. Swiboho swa Khabinete

10. Ntwanano wa miganga na ku aka rixaka

10.1. Loko rixaka ra hina ri endlile magoza makulu swinene ku sukela hi 1994, swirhalanganyi swo ka swi nga ri swa ntiyiso leswi kongomisiwaka eka rixaka, xiyimo na ku hambana ka mfuwo ku ya ka emahlweni ku tekela ehansi ku ya emahlweni ka hina. Eka mhaka leyi, Khabinete yi pasisile Vonelo ra swa Tipolotiki, leri nyikaka manyikelo ya milawu na rimba ra pholisi ku seketela swinene ntwanano wa miganga na ku aka rixaka ku ya emahlweni.

10.2. Rimba ri ta va na nkhumbho wo hetiseka eku simekiweni ka swikongomelo swa ku aka “vanhu lava nga un'we naswona muganga lowu twananaka swinene a hi ntsena swikongomelo swa rixaka; ku tlhela ku va tindlela eku herisiweni ka vusweti,” hilaha swi vekiweke hakona eka NDP.

10.3. Tisekitara hinkwato ta muganga ta khutaziwa ku seketela rimba ra pholisi hi ku tlangela ku hambana ka hina na ku aka muganga lowu tlheriselaku endzhaku ndzhaka ya vukoloni na xihlawuhlawu.

10.4. Ndzawulo ya Vutshila na Mfuwo yi ta va yi fambisa Nhlengeletano ya Nkatsakatsano wa Vanhu eku heleni ka Nyenyankulu 2019 eJoni laha tisekitara to hambanahambana ta muganga – ku katsa na mfumo, vatirhi, bindzu, swa dyondzo na swidyondzeki, ntlawa wa vukhongeri na vuhangalasi bya mahungu – yi ta tiboha eka phurojeke ya ntwanano wa miganga na ku aka rixaka. Ku tihlanganisa na tisekitara ku ta endliwa hi nkarhi wa Nyenyanyana na le xikarhi ka Nyenyankulu 2019.

C. Milawumbisi

11. Nawumbisi wa Ndzhundzhuluxo wa Vana wa 2019

11.1. Khabinete yi pfumelele ku rhumeriwa ka Nawumbisi wa Ndzhundzhuluxo wa Vana wa 2019 ePalamende ku tiyisisa ntirho wa rixaka ra hina eku sirheleleni ka timfanelo ta vana.

11.2. Hi 2017 Senthara ya Nawu wa Vana yi yisile ekhoto Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vanhu hi ku salela endzhaku ka nhlayiso wo yimela.

11.3. Khoto ya le Henhla yi lerisile Holobye wa Nhluvukiso wa Vanhu ku, eka swin'wana swa swona, lulamisa na ku tivisa emahlweni ka Palamende ndzhundzhuluxo lowu faneleke eka nawu wa vana, 2005 (Nawu wa 38 wa 2005) na/kumbe Nawu wa ku Pfuna Vanhu, 2004 (Nawu wa 13 wa 2004) ku nyika xintshuxo xa xinawu lexi heleleke ku lulamisa mitlhontlho ya nhlayiso wo yimela.

11.4. Vana hinkwavo va fanele ku tiphina hi mfikelelo eka vukorhokeri lebyi kongomisiweke eku olovisa vuhlayiseki, nhlayiso na nsirhelelo wa vona; na sisiteme ya nhlayiso wa vanhu leyi pfunaka. Nawumbisi wu lulamisa, eka swin'wana swa swona, mitlhontlho leyi yelanaka na ku nyikiwa na vulawuri bya nhlayiso wo yimela, na timhaka tin'wana leti yelanaka na nhlayiso na nsirhelelo wa vana.

D. Mitlangu leyi ta ka

12. Samiti ya Ikhonomi ya Xidijiti

12.1. Nhluvukiso wa matiko hinkwawo ku ya eka thekinoloji wu hlohloteriwile hi 4IR wu ta na swivandlanene swintshwa ku aka muganga na ikhonomi ya hina. Ku tshama ri rhange emahlweni ka mitolovelo ya swa thekinoloji yintshwa, tiko ri ta rhurhela Samiti ya Ikhonomi ya Xidijiti hi Nyenyankulu 2019.

12.2. Samiti yi hlangana ehansi ka benara ya 4IR Afrika-Dzonga (4IRSA), vutirhisani exikarhi ka Ndzawulo ya Vuhlanganisi bya swa Tiqingho na Vukorhokeri bya Poso, Telkom, Yunivhesiti ya Witwatersrand, Yunivhesiti ya Joni na Yunivhesiti ya Fort Hare.

12.3. #4IRSA yi kongomisa ku lulamisa mitlhontlho leyi langutaneke na Afrika-Dzonga eka Nkarhi wa Xidijiti leswaku ku ta kumiwa nhlamulo ya ntwanano na nhlanganelo ya tiko.

13. Masagwadi ya Vuhangalasi bya mahungu 2019 ya Muganga wa Nhluvukiso wa le Dzongeni wa Afrika (SADC)

13.1. Tanihi xiphemu xa ku tlakusa ku hlanganisiwa ka rhijini, ntirhisano na ku tekela enhlokweni vutekamahungu bya vuswikoti, vuhangalasi bya mahungu bya Afrika-Dzonga bya rhambiwa ku rhumela vangheneleri va byona eka mphikizano wa masagwadi ya vuhangalasi bya mahungu SADC 2019 ku nga si hundza ti 28 Nyenyanyana 2019. Masagwadi ya le ka swiyenge swa vuteki bya mahungu swa nkandziyiso, xiyanimoya, thelevhixini na xifaniso.

E. Swihungwana

14. Michavelelo

14.1. Khabinete yi hlangana na Presidente Ramaphosa na MaAfrika-Dzonga hinkwawo eku hundziseleni ka yona michavelelo eka mindyangu na vanghana va vadyondzi lava loveke endzhaku ka loko buloho ra van'wamilenge ri mbindzimukile eXikolweni xa le Henhla xa Driehoek eVanderbijlpark hi Ravuntlhanu, 1 Nyenyanyana 2019. Khabinete yi tlhela yi navelela vadyondzi hinkwavo lava vavisekeke ku hatla va hola.

15. Vuhoyozeri

15.1. khabinete yi hoyozele:

Khwayere ya Vunanga bya Kereke ya le Sowetho ku endla Afrika-Dzonga ri tinyungubyisa nakambe endzhaku ko hlula hi Grammy ya alibamu ya vunanga byo antswa bya misava hinkwayo. Ntlawa wu hlurile eka alibamu ya wona ya Ntshuxeko – ku yimbelela tinsimu ta nyimpi ya ntshuxeko leti tiveka ngopfu. Leri i Sagwadi ra Grammy ya vunharhu ra khwayere.

Bangi ya Nhluvukiso ya Afrika-Dzonga (DBSA) ku va hi hlurile eka Sagwadi ra Phurogireme ya Eneji leyi Pfuxetiwaka ra Afrika kusuka eka vandla leri kumekaka eLondon, Phurojeke ya Timali ya Matiko hinkwawo. DBSA yi tekeriwe enhlokweni eka vutumbuluxi bya swa timali bya 14 wa tiphurojeke ta eneji leyi pfuxetiwaka eka Phurogireme ya Vahumelerisi va Gezi vo Tiyimela hi voxe va Eneji leyi Pfuxetiwaka.

vativi va sayense va hina vambirhi lava hluleke eka Masagwadi ya AU Kwame Nkrumah eka Vuswikoti bya Sayense ku engetelela ka 2018 eAddis Ababa, Ethiopia hi ti 11 Nyenyanyana 2019:

Phur Aletta Schutte u hlurile eka sagwadi ra rhijini ra Vativi va sayense va Vavasati US$20 000 eka nkhetekanyo wa Tisayense ta misava na Vutomi. I phurofesa eka Fisiyoliji eYunivhesiti ya N'walungu-Vupeladyambu. Phur u na SARChI eka Ku hatla u kuma na Nsivelo wa Vuvabyi bya Mbilu eAfrika, mutshamaxitulu wa ndzavisiso u seketeriwile hi swa timali hi Ndzawulo ya Sayense na Thekinoloji (DST). Ndzavisiso wa yena wu kongomisa eka ntshikelelo wa ngati na nhluvukiso wa wona eka vanhu va le Afrika.

Phur David Mark Richardson u hlurile eka sagwadi ra ntikonkulu ra US$100 000 eka nkhetekanyo wa Sayense ya Vutomi na Misava. I Phurofesa wo Hlawuleka wa Ikholoji eYunivhesiti ya le Stellenbosch, na Mufambisi wa Senthara ya Vuswikoti ya Masungulo ya Ndzavisiso wa Rixaka wa eka Ku nghenelela ka Ntivovutomi. Ndzavisiso wa yena wu tirhana na timhaka ta ku twisisa hi mayelana na ku nghenelela eka mixaka ya mirhi ya leyi nga tivekiki

Xipanu xa bolo ya milenge xa Afrika-Dzonga xa va malembe ya le hansi ka 20, Amajita, ku va xi fikelerile ku ya tlanga eka Mphikizano wa Khapu ya Misava wa va malembe ya le Hansi ka 20 FIFA 2019. Amajita va ti vekerile ndhawu ya vona endzhaku ko fikelela tisemi fayinali ta Nhlangano wa Bolo ya Milenge wa Afrika wa le Hansi ka malembe ya 20 leyi nga ku tlangiweni sweswi eNigeria.

Swivutiso:
Manana Phumla Williams – Muvulavuleri wo Khomela wa Khabinete
Selifoni: 083 501 0139