Khabinete yi hlangane hi Ravunharhu, 16 Nhlangula 2019 eTuynhuys eKapa

A. Xiyimo xa Khabinete eka Timhakakulu 

1. Xikombo xa Vuphikizani xa Matiko ya Misava

1.1. Khabinete yi amukela swikumiwa swa Xikombo xa Vuphikizani xa Matiko ya Misava xa lembe na lembe xa Foramu ya Ikhonomi ya Matiko ya Misava lexi xi kambaka leswaku Afrika-Dzonga yi khandziyile hi nkombo wa swivandla; swi yi endla yi teka rinoko swinene eka vavekisi na nkoteko wa ku tumbuluxa mitirho leyi dingiwaka swonghasi. 
1.2. Xiviko xi komba leswaku Afrika-Dzonga yi tsarisile ‘ndzima yo tivikana hi mayelana na risima ra mihlangano, yo tanihi le ka ku vuyisa ndzingano wa matimba eka mavandla ya mfumo yo hambanahambana hinkwawo, na ku tiyisa mafambiselo lama nga tlangisiki swipfuno ya sekitara ya mfumo na mafumelo ya tikhamphanikulu. 
1.3. Afrika-Dzonga yi tlhele yi fikelela xikoro xa 100 eka “ndzingano lowu tumbuluxiweke kahle, ndzindzakhombo na timakete ta swikweleti”, naswona yi le ka xiyimo xa vu19 emisaveni hinkwayo tanihi habu ya swa timali. Xiviko lexi xi tlhela xi nyika xikoro xa tiko xa le henhla eka ku va ri ri na (xin’wana swa swimakiwakulu swa vutleketli leswi antswisiweke swinene exifundzeni” (yi le ka xiyimo xa vu45) na vukulu bya makete (yi le ka xiyimo xa vu35). 
1.4. Xiyimo lexi antswisiweke xi tiyisisa leswaku miphalalo ya mfumo eka ku tiyisa tibuloko to aka ta ku pfuxeta ikhonomi yi sungula ku tswala mihandzu leyinene. Khabinete yi kombela maAfrika-Dzonga hinkwavo ku aka eka mifikelelo leyo tivikana tanihiloko hi Kurisa Afrika-Dzonga Swin’we.  

2. Vuvekisi

2.1. Khabinete yi amukela vuvekisi hi Toyota South Africa eKenya leswi swi nga ta endla leswaku tiko ri hlanganisa hi vuntshwa tikhiti ta Toyota Hilux leti endliwaka eka Pulanti ya vumaki ya khamphani eDurban. Leswi swi fambisana na ku antswisa bindzu ra le ndzeni ka Afrika na ku tiyisa sekitara ya vumaki bya mimovha eka tikokulu.
2.2. Tanihi xiphemu xa ku koka rinoko ra vavekisi vo tala, Phuresidente Cyril Ramaphosa vhiki leri u tlhele a vulavurisana na varhangeri va mabindzu eka swiphemu swo engetelela swa Samiti ya Financial Times Africa ya vu6 eLondon. U nyikile mbulavulo wo pfula eka samiti leyi, lowu kongomiseke eka timhaka ta mabindzu na swivandlanene ematikweni ya Afrika. 
2.3. Samiti ya Vuvekisi ya Afrika-Dzonga ya vumbirhi yi ta va kona kusuka 5 kufika 7 Hukuri 2019. Khomferense leyi nakambe yi ta lava ku hlengeleta R1.2 wa tithiriliyoni eka vuvekisi lebyintshwa eka ntlhanu wa malembe lama landzelaka na ku kondletela tiko tanihi ndhawu ya vuvekisi leyi tsakeriwaka. 

3. Nhlayiso wa mati

3.1. Loko hi ri karhi hi tshinelela tin’hweti ta ximumu, Khabinete hi kombela vanhu hinkwavo eAfrika-Dzonga ku tirhisa mati yi vukheta na ku ma hlayisa.  
3.2. Khabinete yi tlhela yi hoyozela vaaki eka ku lehisa ka vona timbilu loku yaka emahlweni hi nkarhi wa ku pfariwa loku kunguhatiweke ka Phurojeke ya Mati ya le Timbalantshaveni ya Lesotho hi Vulawuri bya Nhluvukiso bya Timbalantshaveni bya Lesotho na Vulawuri bya Thanele ya Trans-Caledon hi Nhlangula na Hukuri 2019. Ku pfariwa loku ku endleriwa ku pfumelela vulunghisi bya ntolovelo, lebyi faneleke endzhaku ka 10 ra malembe man’wana na man’wana. 
3.3. Miphalalo ya xihatla yi simekiwile ku pfuna ku hunguta ntshikelelo wa dyandza leri phikelela eKapa N’walungu. Miphalalo leyi i xiphemu xa Nongonoko wa Mpfuxeto wa Misava na Nseketelo wa Van’wamapurasi lowu Hlanganisiweke. Kwalomu ka R30 wa timiliyoni ti tlhele ri rhangisiwa emahlweni hi vuntshwa eka mphalalo wa xihatla eka ku xaviwa na ku phakeriwa ka furhu eka muganga wa vurimi tanihi goza ra nkarhi wo koma. Mfumo wu ta tlhela wu engetela vukulu bya mphakelo wa mati hi ku bora tigwedhela to tala etindhawini leti khumbekeke ta xifundzakulu lexi.
3.4. Hi ku engetela eka makungu ya vurindzamhangu ya Ndzawulo ya Mati na Nkululo, Khabinete yi hlohlotela vanhu hinkwavo etikweni ku ya emahlweni va hlayisa mati, tanihileswi Afrika-Dzonga yi nga tiko ro pfumala mati. 

4. Swikambelo swa Xitifikheti xa le Henhla (NSC) 

4.1. Khabinete yi navelela vadyondzi hinkwavo leswinene tanihiloko va ri karhi va lulamisela swikambelo swa ku hela ka lembe. Swikambelo leswa NSC swa Ntlawa wa Matiriki wa 2019 swi ta tsariwa kusuka 23 Nhlangula kufika 28 Hukuri. Nhlayo hinkwayo ya 629 197 ya vadyondzi nkarhi hinkwawo na 122 471 wa vadyondzi va nkarhinyana va tsarisile ku tsala xikambelo.
4.2. Huvo ya Vutiyisisi bya Risima eka Dyondzo na Vuleteri byo Angarhela na yo Yisa Emahlweni (Umalusi) yi kambisisile xiyimo xa ku lungheka hi Ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo (DBE) na tindzawulo ta swifundzakulu ku fambisa NSC ya 2019. 
4.3. Khabinete yi khutaza vatswari na vahlayisi ku seketela vana va vona hindlela yin’wana na yin’wana leyi nga kotekaka loko va ri karhi va tilulamisela ku cinca 12 wa malembe ya vona ya ku nghena xikolo. Miganga yi hlohloteriwa ku tumbuluxa mbangu lowu nga ta endla swi koteka eka vana ku tsala swikambelo swa vona swo hetelela.

5. Xikimi xa Mpfuneto wa swa Timali wa Swichudeni xa Rixaka  (NSFAS)

5.1. Khabinete yi hlohlotela swichudeni leswi swi fikelelaka ku kuma timali ta NSFAS ta lembexidyondzo ra 2020 ku endla swikombelo. Ndzhendzeleko wa swikombelo swa NSFAS wu pfurile ximfumo eka vadyondzi lava va navelaka ku yisa emahlweni tidyondzo ta vona etiyunivhesiti na le tikholichi ta Dyondzo na Vuleteri bya Xithekiniki na Mitirho ya Mavoko. 
5.2. Siku ro pfala ra swikombelo swa mali ya NSFAS i xikarhi ka vusiku bya 30 Hukuri 2019. Vavuyeriwa va nkarhi wa sweswi hinkwavo va xikimi lexi a va boheki ku endla xikombelo.

6. Nguva ya Xibalo

6.1. Khabinete yi hoyozele timiliyoni ta vabari lava se va fayileke tifomo ta vona ta xibalo. Nhlengeleto wa xibalo lowu faneleke na ku va lowu nga tlangisiki swipfuno wu endla leswaku ku va na vutifumi bya nkwama.  
6.2. Vukorhokeri bya Xibalo bya Afrika-Dzonga (SARS) byi ta va byi pfurile hi masiku ya Mugqivela kusuka hi 08:00 kufika hi 13:00 hi Nhlangula 2019 ku pfuneta vabari ku fayila tifomo ta vona vini ta xibalo xa malinghena. 
6.3. Vabari va tsundzuxiwa ku hlayisa mikhakhuleto na marhasiti yo seketela hinkwawo ku seketela phurosese ya vona ya ku ti fayila. Vabari va khutaziwa hi matimba ku tirhisa tindlela ta xidijitali ta Mafayilelo ya Xielekitironiki na MobiApp ya SARS leyi yi nyikaka swihlawulekisi leswi antswisiweke leswi swi fikelelekaka eka vatirhisi 24/7. 

7. Madzolonga yo ya hi rimbewu na ku dlayeteriwa ka vaxisati (GBVF)

7.1. Khabinete yi hoyozele mafokisi ya Yuniti ya Madzolonga ya le Mindyangwini, Nsirhelelo wa Vana na Milandzu ya swa Masangu ya Vukorhokeri bya Maphorisa bya Afrika-Dzonga eKwaZulu-Natal, lama tirhaka ya nga karhali ku kuma mpimo wa ku voniwa nandzu wa 35 wa swigwevo swa vutomi na 621 wa malembe ya ku pfaleriwa ekhotsweni ehenhla ka vaonhi hi swa masangu hi Ndzati yi ri yoxe.
7.2. Khabinete yi tama ya tibohile ku tiyisa mihlangano ya mfumo ku tiyisisa leswaku vahlanganyeti va GBVF va khomiwa hi ku hatlisa naswona va langutana na voko ra matimba ra nawu. Khabinete yi tshikelela xikombelo xa yona eka rixaka ku ya emahlweni ri tirhisana na tiejensi ta nsindziso wa nawu ku tshika madzolonga ehenhla ka vavasati na vana Afrika-Dzonga.

B. Swiboho swa Khabinete

1. Kungu ra Swipfuno leri Hlanganisiweke (IRP) ra 2019

1.1. Khabinete yi pasise ku tivisiwa ka IRP2019, leswi swi nyikaka kungu ra mpfangano wa eneji lowu nga na xivono wa tiko eka nkarhi wo leha kufika eka 2030.
1.2. Hi Mhawuri 2018, Khabinete yi pasise ku humesiwa ka IRP2018 ya mpfapfarhuto leswaku vaaki va endla mikanerisano, leyi yi veke kona exikarhi ka Ndzati na Hukuri 2018. Vunyingi bya swibumabumelo leswi kumekeke eka vaaki, swidyondzeki, vativinkulu va sekitara ya eneji na vakhomaxiave lava faneleke vo tanihi Huvo ya Nhluvukiso wa Ikhonomi na Vatirhi ya Rixaka na Komiti ya Xiphotifoliyo eka Eneji, swi katsiwile eka IRP2019.
1.3. Kungu leri ri ringanyeta kaye wa miphalalo ku tiyisisa leswaku tiko ri angula eka swidingo swa eneji eka malembexikhume lama landzelaka. 
Miphalalo leyi yi huma eka mpimaandlalelo wa nkarhi wa sweswi wa ku laveka na ku phakeriwa ka eneji ya tiko na miboheko ya matiko ya misava ya tiko eka mipimo ya ku humesiwa ka musi ya mpimohansi. 
1.4. Kungu leri ri tama ra ha ri endzeni ka rimba ra pholisi ra ku landzelerisa mpfangano wa eneji lowu hambanisiweke lowu hungutaka ku tshembela eka swihlovo swin’we kumbe swingariswingani swa eneji ya masungulo. Ri ta pfuxetiwa hi ku fambisana na mbangu wa sekitara ya eneji lowu cincaka.
1.5. IRP2019 leyi antswisiweke yi ta gazetiwa na ku kumeka eka webusayiti ya Ndzawulo ya Swicelwa na Eneji: www.dmr.gov.za.

2. Xitatimente xa Pholisi xa Mpimanyeto wa le Xikarhi ka Theme (MTBPS)

2.1. Holobye wa Timali Tito Mboweni u tivise Khabinete hi MTBPS. Eku fambeni ka n’hweti, Holobye u ta andlala MTBPS ePalamende, leyi yi nga ta paluxa micinconyana eka mpimanyeto wa rixaka ku tiyisisa leswaku ku na vuyisekamahlweni bya nkwama wa timali. 
2.2. Khabinete ya tshemba leswaku MTBPS yi ta kombisa maAfrika-Dzonga hinkwavo na vavekisi leswaku mfumo wu tibohile ku lawula ikhonomi hi mukhuva lowu ringananisiweke na ku va lowu nga na vutihlamuleri. 

3. Rimba ra Nhluvukiso wa Tindhawu ra Rixaka (NSDF)

3.1. Khabinete yi pasise nkandziyiso wa NSDF leswaku vaaki va nyika mavonelo. Rimba leri ri ringanyeta miphalalo ya ncinco eka tipheteni leti hambanisiweke to ya hi rixakanghohe ta nhluvukiso, leti yaka emahlweni ti hlanganyeta nkandzingano wa tindhawu etikweni. Ri kuma tindhawu ta swivandlanene naswona ri ringanyeta malawulelo ya vurindzamhangu ya swipfuno swa ntumbuluko na tiikhosisiteme ta rixaka. 
3.2. Rimba leri ri ringanyeta mafambelo ya tindhawu ya xiqhinga eka nhluvukiso wa vanhu na ikhonomi wa tiko, naswona ri nyika endlelo ra tindhawu leri hlanganisiweke na ku fambelanisiwa ra tisekitara ta levhele ya le henhla.

4. Xiviko xa Sisiteme ya Vuxokoxoko bya Nsirhelelo wa Vaaki leyi Hlanganisiweke (NISPIS)

4.1. Khabinete yi amukela mivuyelo ya dyondzo ya nkambisiso leyi endliweke eka vavuyeriwa va mali ya nhlayiso wa vaaki va Giredi ya 12 va 2018. Vuxokoxoko lebyi byi kumekile eka NISPIS, leyi yi landzelerisaka vadyondzi hi ku tirhisa tinomboro ta vona ta mapasi to hambanahambana, muxaka lowu wa mali ya nhlayiso lowu va wu kumeke na swikolo swa vona swo hambanahambana.   
4.2. Hi ku ya hi sisiteme leyi, 400 761 wa vakamberiwa lava va paseke swikambelo swa vona swa NSC swa 2018, 237 114 wa vona a va ri vavuyeriwa va mali ya nhlayiso wa vaaki.  Kwalomu ka 36% wa vona va kume tidigiri ta Bachelara, 38% va kume tidipuloma, kasi 26% va kume switifikheti swa le henhla. 
4.3. Mivuyelo leyi yi tiyisisa switandzhaku leswinene swa miphalalo ya mfumo, ngopfungopfu eka ku antswisa vutomi bya vana lava nga swela na lava nga sirhelelekangiki. 

5. Komiti ya le Xikarhi ka Tindzawulo (IMC) eka Mpfuxeto wa Misava

5.1. Khabinete yi tivisiwile hi ndzima leyi khatsiweke hi IMC eka Mpfuxeto wa Misava eka ku hatlisisa mpfuxeto wa misava na vuhangalasi hi vuntshwa hi ku humesiwa ka misava leyi nga ehansi ka vun’wini bya mfumo eka matshamelo ya vanhu. 
5.2. Khabinete yi amukele ndzima leyi khatsiweke hi IMC. Yi yile emahlweni yi pasisa swiringanyeto eka misava leyi nga ehansi ka vun’wini bya mfumo. Kwalomu ka 167 wa swiphemu leswi misava leyi nga ehansi ka vun’wini bya mfumo leswi nga na mpimo wa 14 105 wa tihekitara leti khomiweke hi Ndzawulo ya Mitirho ya Mfumo na Swimakiwakulu swi pasisiwile leswaku swi humeseriwa nhluvukiso wa matshamelo ya vanhu hi ku nyikiwa ka Matimba ya Vayimerixinawu eka Ejensi ya Nhluvukiso wa swa Tindlu (HDA). HDA i ejensi ya nhluvukiso wa sekitara ya mfumo ya rixaka leyi yi kumaka na ku lulamisa misava na matshamelo ya vanhu.
5.3. Khabinete yi tlhele yi pasisa leswaku ku yimisiwa swi va kona eka tikhamphani leti nga ehansi vun’wini bya mfumo hinkwato na tihuvo ta vaaki tin’wana ku va ti humesa yihi kumbe yihi ya misava ya tona.

C. Milawumbisi

1. Nthyakiso wa Oyili wa Lwandle  (Vulungheki, Angulo na Ntirhisano) Nawumbisi wa 2019

1.1. Khabinete yi pasise wa nkandziyiso wa Nawumbisi wa Nthyakiso wa Oyili wa Lwandle  (Vulungheki, Angulo na Ntirhisano) wa 2019, lowu wu humelerisaka Ntwanano wa Matiko ya Misava eka Vulungheke, Angulo na Ntirhisano wa 1990.
1.2. Ntwanano wa swa lwandle wa matiko ya misava wu tumbuluxa magoza ya ku tirhana na timhangu ta nthyakiso wa oyili wa lwandle na hi ku tirhisana na matiko man’wana. Afrika-Dzonga i xirho xa Nhlangano wa swa Lwandle wa Matiko ya Misava, ejensi ya Vun’we bya Tinxaka leyi nga na vutihlamuleri bya ku kondletela vuhlayiseki bya swikwekwetsu na ku sivela nthyakiso wa lwandle.  
1.3. Xikan’wekan’we loko Nawumbisi lowu wu pasisiwa ku va nawu, wu ta kotisa Afrika-Dzonga ku tirhisa mapfhumba lama, minongonoko ya vuleteri na ntirhiso na maendlelo ya xitiviso xa halako lama faneleke ya swikwekwetsu leswi hundzaka etibuweni ta Afrika-Dzonga.

D. Swiendleko leswa ha taka

1.    Ntsombano wa Madorobakulu lama hlanganisiweke na mifumo ya miganga  (UCLG): Samiti ya Misava ya Varhangeri va Miganga na Swifundza
1.1. Ntsombano wa UCLG: Samiti ya Misava ya Varhangeri va Miganga na Swifundza yi ta khomiwa kusuka 11 kufika 15 Hukuri 2019 eAlbert Luthuli International Convention Centre eDurban. 
1.2. Yi lulamisiwile hi UCLG, samiti leyi i nhlengeletano wa matiko ya misava leyi nga na nhlohlotelo swinene leyikulukumba ya timeyara, vakhanselara, vatirhisani va mifumo ya miganga na va matiko ya misava. Yi ta va ntsombano wo sungula endzhaku ka Khomferense ya Habitat ya III naswona yi ta kuma xiviko xa ndzima eka nsimeko wa Swikongomelokulu swa Nhluvukiso lowu Yisekaka Emahlweni na nhlohlotelo wa swona eka levhele ya miganga.

2. Nsimeko wa Phuresidente wa Modlolo wa Nhluvukiso wa Xifundzatsongo xa eThekwini

2.1. Nsimeko wa modlolo wa nhluvukiso wa xifundzatsongo/masipalakulu eThekwini wu hi Ravuntlhanu, 18 Nhlangula eXitediyamu xa Princess Magogo eKwaMashu. 
2.2. Tanihi xiphemu xa nsimeko lowu, Phuresidente Ramaphosa u ta pfula Mara Phone, leyi ku nga feme ya tiselifoni ta ximanguvalawa hi mpfangano wa Afrika hi ku angarhela wa Mara Group. Vuvekisi lebya thekinoloji ya le henhla yi vumba xiphemu xa vutiboheleri lebyi endliweke eka Samiti ya Vuvekisi ya Afrika-Dzonga ya Masungulo n’wexemu.
2.3. Phuresidente Ramaphosa u ta tlhela a endzela Xitichi xa Maphorisa xa Inanda ku languta swiphiqo swa vuhlayiseki na nsirhelelo loko Holobye wa Rihanyu, Dkd Zweli Mkhize, a ta endzela miako ya swa rihanyu.  

3. Foramu ya Russia-Afrika

3.1. Phuresidente Ramaphosa u ta rhangela vurhumiwa bya Afrika-Dzonga eka Foramu ya Ikhonomi ya Russia-Afrika yo sungula, leyi nga ta khomeriwa eSochi, Russia kusuka 23 kufika 24 Nhlangula 2019.
3.2. Foramu leyi yi ta kongomisa eka swiyengekulu swa ntirhisano exikarhi ka Russia na matiko ya Afrika. Mikanelo leyi yi ta kongomisa eka tiphuphu ta mikongomelo yinharhu: “Ku Vumba Vuxaka bya Xiikhonomi”, “Ku Tumbuluxa Tiphurojeke ta Nhlanganelo” na “Ku Tirhisana eka Sekitara ya Nhlayiso wa Ximunhu na Vanhu”.

E. Swihungwana

1. Khabinete yi hundzise michavelelo eka: 

• vanhu na mfumo wa Japani endzhaku ka xidzedze lexi xi hungeke hi le tikweni, xi vanga mafu yo tala na ku onheteriwa ka swimakiwakulu. 

2. Khabinete yi yise vuhoyozeri eka :

• Springboks eka ku fikelela mahetelelo lama nga na swipanu swa nhungu ya Khapi ya Misava ya Rhagabi ya 2019 eJapani naswona yi va navelele leswinene loko va ri karhi va ya emahlweni eka thonamente. 
• Holobyenkulu Abiy Ahmed Ali wa Ethiyopiya, loyi a nyikiweke Sagwati ra ku Rhula ka Nobel ra 2019 hi ku tekela enhlokweni matshalatshala ya yena eka ku fikelela ku rhula na ntirhisano wa matiko ya misava naswona hi ku kongoma, matshalatshala eka ku herisa ku jamelana ka nkarhi lowo leha exikarhi ka Ethiyopiya na Eritrea.
• Brigid Kosgei ya Kenya eka ku tshova rhekodo ya misava ya vavasati eka Maratoni wa Chicago. Xikan’we na Eliud Kipchoge eka ku va xitsutsumi xa maratoni xo sungula ku tshova rihika ra tiawara timbirhi; ku tsutsuma matsambu ya 42km ehansi ka tiawara timbirhi. 
• vanhu va Rhiphabuliki ya Mozambique eka ku khoma mihlawulo ya Vuphuresidente, ya Palamende na Swifundzakulu hi Ravumbirhi, 15 Nhlangula 2019. Khomixini xa Yuniyoni ya Afrika yi rhumele vaxiyaxiyi na vativinkulu va nhlawulo etikweni leriya endzhaku ka xirhambo kusuka eka Mfumo wa Mozambique.

3. Ku thoriwa

Ku thoriwa hinkwako ku ta fanela ku landzelela vutiyisisi bya mithwaso na mbhasiso lowu faneleke.
3.1. Swirho eka Bodo ya Nkwama wa Eneji wa le Xikarhi:
a. Dkd Monde Mnyande (Mutshamaxitulu);
b. Mnn Nolubabalo Sondlo;
c. Ttn Nkululeko Poya; na
d. Adv Priakumari Hassan.

3.2. Swirho tanihi valawulathirasiti va Brand South Africa Trust: 
a. Mnn Thandi Tobias-Pokolo (Mutshamaxitulu)
b. Mnn Loretta Jacobus;
c. Phurof Yiva Rodny-Gumede;
d. Mnn Rashel Kalidass;
e. Mnn Muditambi Ravele;
f.  Dkd Stavros Nicolaou;
g. Ttn Mlungisi Lulu Johnson;
h. Ttn Bushang Jacques Modipane;
i.  Ttn Johannes George Sebulela;
j.  Dkd Keabetswe Modimoeng;
k. Mnn Tebogo Mamorobela;
l.  Mnn Sisanda Bukeka-Nkoala; na
m. Ttn Andrew Madella.

3.3. Swirho swa Bodo ya Valawuri ya Vandla ra Swihangalasamahungu swa Xielekitironiki ra Rixaka:
a. Mnn Molebogeng Leshabane (Mutshamaxitulu);
b. Mnn Bongekile Filana;
c. Mnn Tobeka Buswana;
d. Phurof Christian Adendorff;
e. Ttn Melvyn Lubega;
f.  Mnn Nomonde Hlatshaneni; na
g. Ttn Lionel Adendorf.

3.4. Swirho swa Bodo ya Valawuri ya Hofisi ya Poso ya Afrika-Dzonga
a.  Mnn Tshikani Colleen Makhubele (Mutshamaxitulu);
b. Ttn Ismail Mamoojee;
c.  Mnn Nondumiso Pumela Ngonyama;
d. Ttn Kgamedi Albert Ramoadi;
e.  Mnn Catharina van der Sandt;
f.   Mnn Nonzukiso Zukie Siyotula;
g.  Ttn Zolani Kgosie Matthews (muyimeri wa nhlangano wo yimela vatirhi); na
h.  Ttn Thomas Sipho Nkese (muyimeri wa nhlangano wo yimela vatirhi).

3.5. Ku thoriwa hi vuntshwa ka Ttn Thobile Lamati tanihi Mulawuri-Jenerali (DG) eka Ndzawulo ya Mitirho na Vatirhi ku ringana ntlhanu wa malembe.

3.6. Mnn Simone Constance Geyer tanihi Xandla xa DG eka DBE.

Swivutiso:
Mnn Phumla Williams – Muvulavuleri wo Khomela wa Khabinete 
Selifoni: 083 501 0139