1. Kungu ro Ponisa Bindzu ra Vuhahisi ra Afrika-Dzonga (SAA)

1.1. Khabinete yi amukele xiviko xa ndzima hi mayelana na endlelo ro ponisa bindzu ra SAA kusukela eka IMC hi mayelana na SAA, leri fambisiwaka hi Holobye wa swa Mabindzu ya Mfumo Pravin Gordhan. 

1.2. Khabinete yi yima hi rito ra leswaku ku vhota ko seketela ko huma eka vanyikaxikweleti ku hetisisa endlelo ro ponisa bindzu ra ha ri ndlela yo tirhiseka na ku hatlisa swinene ra xikhandziyisi xa rixaka ku vumba hi vuntshwa timhaka ta xona leti katsaka bindzu ra xona, xikweleti xa xona na miboheko yin’wana. Khabinete yi kholwa leswaku vuhahisi lebyi vumbiweke hi vuntshwa byi ta endla ajenda yo cinca yo fana na ku pfumaleka ka swivandlanene swa ku tlakusa vahahisi va vantima endzhaku ka malembe ya 26 ya xidemokirasi. 

1.3. Yi seketela xiringanyeto xa vuhahisi lebyintshwa na tshalatshala ro khomisana ro kuma mali kusuka eka swihlovo swo hambanahambana leswi katsaka varingani va mikavelo lava nga kumekaka ku teka vuhahisi lebyintshwa. Leyi i ndlela ya ntiyiso yi ri yoxe leyi kusukela yona vuhahisi lebyi tirhaka kahle, lebyi yisekaka emahlweni, na ku kota ku phikizana lebyintshwa byi nga ta nyika vukorhokeri lebyi katsanisiweke bya laha ndzeni ka tiko, bya xifundza na bya matiko ya misava.

2. Ikhonomi

2.1. Khabinete yi amukela mpimanyeto wa micinco yo tatisela lowu nyikiweke hi Holobye wa swa Timali Tito Mboweni hi Ravunharhu, 24 Khotavuxika 2020. Leswi byi endle leswaku swi humelela hikwalaho ka ntungukulu wa Vuvabyi bya Khoronavhayirasi (COVID-19) na ku ya ehansi ka swa ikhonomi loku nga va kona. Mpimanyeto wo Tatisela wu andlala gondzo ro tisa ntshamiseko wa xikweleti hi ku antswisa patironi ya matirhiselo ya hina ya mali na ku tumbuluxa masungulo ya mpfuxeto wa swa ikhonomi.

2.2. Khabinete yi tshemba swinene leswaku vutiboheleri lebyi tivisiweke hi Holobye Mboweni ku ta tiyisisa ikhonomi ya hina eka gondzo ro tiya na ku va leri yisekaka emahlweni, ngopfungopfu loko munhu un’wana na un’wana a tikatsa na mfumo ku byi tirhisa.

3. Vuxokoxoko Lebyintshwa hi mayelana na COVID-19

3.1. Khabinete yi amukele xiviko xa ndzima xo huma eka Khansele yo Lerisa ya Khoronavhayirasi ya Rixaka. Tanihi xiphemu xo angula eka Levhele ya 3 leyi fambelanisiweke na nxungeto leyi antswisiweke ya ku pfaleriwa ka rixaka, ku cinca eka swinawana hi ku ya hi Nawu wa Mafambiselo ya Timhangu wa 2002 (Nawu wa 57 wa 2002) ku nyikiwile.

3.2. Hambileswi Khabinete yi khensaka ntirho lowukulu lowu wa ha endliwaka ku hlayisa ku ringana exikarhi ka ku yisa emahlweni tindlela to tihanyisa na ku ponisa vutomi, yi pasise ku kandziyisiwa ka ku cinca loku fambelanaka na ku pfuriwa ka mavhengele yo xavisa no phamela swakudya leswi swekiweke, tihodela na tikhasino.

3.3. Khabinete yi tiyisisa xikombelo eka hina hinkwerhu xa ku tirhisana swin’we ku yimisa ku hangalaka ka mitlulelo ya mavabyi eka miganga ya ka hina hi ku landzelela milawu ya swa rihanyu yo fana na ku hlamba swandla nkarhi na nkarhi, ku siya mpfhuka wo ringanela exikarhi vanhu na ku ambala xipfalaxikandza loko hi ri eka tindhawu ta mani na mani. 

4. Madzolonga lama Simekiweke eka Rimbewu (GBV) 

4.1. Khabinete yi khumbeka swinene hi ku tlakuka ka timhangu ta GBV etikweni hinkwaro. Endzhaku ka ntlhandlamano wa timhangu ta ku tlakuka ka ku dlayiwa ka vamanana na vana loku ka ha ku va ka kona, yi kombele vanhu hinkwavo lava nga eAfrika-Dzonga ku va nyandza yin’we na ku tirhisana swin’we ku herisa ku dlayeteriwa loku. Khabinete yi hoyozela tiejensi to tiyisisa ku landzeleriwa ka nawu eka migingiriko ya tona ya xihatla eka ku khoma vaehleketeriwa, naswona yi hlohloterile tiejensi leti ku ya emahlweni ti tirha hi nkhinkhi ku khoma hinkwavo lava khumbekaka eka ku dlaya loku ko pfumala ntwelavusiwana.

4.2. Khabinete a yi ninginiki eka vutiboheleri bya yona ku tirhisa hi ku hetiseka miphalalo yo hambanahambana leyi endliweke kusuka eka Kungu ra Xiqhinga ra Rixaka hi mayelana na GBV na Ku Dlayiwa ka Vaxisati. Komiti ya Vaholobye ya Nhlanganelo leyi fambisiwaka hi Holobye eka Hofisi ya Phuresidente ya Vamanana, Vantshwa na Vatsoniwa, Mnn Maite Nkoana-Mashabane yi ya emahlweni yi hlohlotela miphalalo ya mihlanganonyingi ya mfumo. Hambiswiritano, mphalalo lowu tirhaka kahle swinene wu lava maAfrika-Dzonga hinkwavo ku tlanga xiave xa wona eka ku herisa ntolovelo wa madzolonga eka swirho swa vaakatiko leswi nga sirhelelekangiki swinene.

5.  Simphoziyamu ya Nhluvukiso wa Swimakiwakulu lowu Yisekaka Emahlweni ya Afrika-Dzonga (SIDSSA) 

5.1. Khabinete yi amukela ku simekiwa ro sungula ka SIDSSA loku khomiweke vhiki reri emoyeni, ehansi ka nkongomelo: “Ku vekisa eka swimakiwakulu eka ku humelela loku nga na ku avelana: sweswi, nkarhi lowu taka na ku tlula”. SIDSSA i pulatifomo leyi hlanganisaka vatlangaxiave va nkoka eka ndhawu yo vekisa ya swimakiwakulu, lava va hlohloteriwaka eka xikongomelo xa nkoka xa ku nghwetlisisa kungu ra nhlakarhelo wa ikhonomi leri rhangeriweke hi swimakiwakulu. Mphalalo wa swimakiwakulu wu tshama wa ha ri xitisakucinca eka mpako wa nhlakarhelo wa ikhonomi wa Afrika-Dzonga.

5.2. Hi ku tirhisa endlelo leri, ntsengo wa tiphurojeke ta 276 se ti kamberiwile. Leswi swi vumba tiphurojeke ta vuvekisi bya swimakiwakulu leti tisaka ku cinca leti nga na mbuyelo lowukulu eka ku tumbuluxa swivandlanene swo tumbuluxa mitirho na ku hlohlotela ikhonomi.

5.3. Makumenhungunhungu wa tiphurojeke leti ti lulamerile vuvekisi, naswona ti katsa tiindasitiri leti nga na mbuyelo lowukulu lowu nga voniwaka eka swimakiwakulu swa eneji; mati; vutleketli; thekinoloji ya swa mahungu na vuhlanganisi; matshamelo ya vanhu; vurimi na ku endliwa ka swimakiwa swo huma eka vurimi.

5.4. Tiphurojeke leti ti ta pfunetiwa hi swa timali ngopfungopfu hi yin’we ya swiyenge leswinharhu – miavelo ya swa xibindzu, swa timali leti lombiweke ebangi na mali yo huma eka nkwama wa tiko. Tanihi xiphemu xa mpako wa nhlakarhelo wa ikhonomi, moya wa tiko wa  ntirhisano exikarhi ka tisekitara ta mfumo na leti nga riki ta mfumo wu ya emahlweni wu kongomisa eka ku ololoxa ku hambana ka swa matshamelo, ku cinca ikhonomi na ku tumbuluxa mitirho leyi lavekaka swonghasi.

Ku thoriwa

Ku thoriwa hinkwako ku ta fanela ku landzelela vutiyisisi bya mithwaso na mbhasiso lowu faneleke. 

1. Swirho swa bodo swa Bodo yo Lawula yo Tiyimela ya Tioditara:

1.1. Mnn Martie Janse van Rensburg (Ku thoriwa nakambe);
1.2. Ttn Iqbal Motala (Ku thoriwa nakambe);
1.3. Ttn Madoda Petros (Ku thoriwa nakambe);
1.4. Mnn Nombulelo Gumata;
1.5. Mnn Thembeka Semane;
1.6. Ttn Roy Andersen;
1.7. Ttn Preston Speckmann;
1.8. Mnn Jesmane Boggenpoels;
1.9. Ttn Shauket Fakie; na
1.10. Phurof Nirupa Padia.

2. Swirho swa bodo ya Nhlangano wa Ndzindzakhombo wa Mixungeto yo Hlawuleka wa Afrika-Dzonga:

2.1. Ttn Moss Ngoasheng (Mutshamaxitulu);
2.2. Mnn Priscilla Mokonyane (Xandla xa Mutshamaxitulu);
2.3. Mnn Moipone Ramoipone;
2.4. Ttn Desmond Marumo;
2.5. Mnn Japhtaline Mantuka Maisela;
2.6. Ttn Christiaan Johannes van Dyk;
2.7. Ttn Enos Ngutshane;
2.8. Ttn Reginald Haman;
2.9. Ttn Sathie Gounden;
2.10. Mnn Margret Mosibudi Phiri;
2.11. Mnn Refilwe Moletsane; na
2.12. Mnn Nolwandile Mgoqi-Mbalo.

Swivutiso:
Mnn Phumla Williams – Muvulavuleri wa Khabinete 
Selifoni: 083 501 0139