Pego ya Kopano ya Kabinete ya la 27 Dibokwane 2019 ka Tuynhuys, Motsekapa

A.Merero ye bohlokwa seemong sa bjale

1. Polelo ya Tekanyetšokabo ya 2019

1.1. Kabinete e amogela Polelo ya Tekanyetšokabo ya 2019 yeo e filwego ke Tona ya Ditšhelete Tito Mboweni Palamenteng, Motsekapa ka Laboraro la 20 Dibokwane 2019 bjalo ka tlhako yeo e beilego Afrika Borwa mo tseleng yeo re le mmogo re ka kgontšhwago go mpshafatša le go aga lefsa ikonomi ya rena go ba yeo e akaretšago bohle ebile e atlega.

1.2.Polelo ya Tekanyetšokabo e tsenya tirišong boikgafo bjo bo hlalošitšwego ke Mopresidente Cyril Ramaphosa mo Polelong ya gagwe ka ga Maemo a Naga kua Palamenteng, Motsekapa ka la 7 Dibokwane 2019.

1.3. Kabinete e thekga maihlamelo a go fapafapana, go akaretšwa go fokotša ga megolo ya bašomi ba mmušo ka nepo ya go kgoboketša dipolokelo tša tlaleletšo go tiišeletša matlotlo a mmušo. Go diragatša dipeelano tša kgakgamalo tša thekgo ya tšhelete go Eskom go thuša moabi wo wa mmušo wa mohlagase go ipeakanya lefsa go ba sehlongwa sa kgonthe le gona go amogetšwe ka atla tše pedi.

1.4. Ka moka ga rena re nale tema ye re ka e kgathago go godiša ikonomi le go hlolela batho ba gaborena mešomo. Go fenya ditlhotlo tše boimaima tše tšwago ka gare ga bohwa bja mmušo wa kgethollo gora gore go šoma mmogo le mmušo go phethagatša mananeo a ona, go godiša ikonomi le go goketša dipeeletšo tše ntši tša dinaga dišele.

2. Eskom

2.1. Kabinete e amogetše pego go tšwa go Motlatšamopresidente David Mabuza ka mošomo wa Komiti ya go Ikgetha ya Mohlakanelwa ya Kabinete go Eskom yeo e hlomilwego go arabela dikgaotšo tša mohlagase malobanyana mo le ditlamorago tše mpe ikonoming ya rena. Matsapa ao a rulagantšwego a mmušo a go tlliša tielelo ya ditšhelete, ya ditiro le ya sebopego go Eskom a tšwelapele ka boreledi.

2.2. Komiti ya go Ikgetha ya Kabinete e swarwa ke Motlatšamopresidente Mabuza ebile e akaretša Tona ya Dikgwebo tša Mmušo, Tona ya Enetši, Tona ya Dinamelwa, Tona ya Ditšhelete, Tona ya Maphodisa le Tona ya Tšhireletšego ya Mmušo. Go tla nyakega gore komiti ye e bee leihlo kabo ya enetši tšatši ka tšatši.

2.3. Ka go tsamaišana le boikgafo bja Mopresidente Ramaphosa bja gore magato a mmušo masetlapelong a mohlagase a swanetše go akaretša bohle le go reriša batho ka moka, Tona ya Dikgwebo tša Mmušo le Modulasetulo wa lekgotla la Eskom ba bile le dikopano tša bona tša mathomo gotee le baetapele ba diyunione tše tharo tša bašomi tša go tsebagala kua Eskom, intasteri ya meepo ya malahla le lefapha la boentšineere.

2.4. Kopano ya bašomi e file pego ka mathata a ditiro a Eskom le peakanyo ya go fehla mohlagase, go lokiša le dikgaotšo tše sa rulaganywago tša mohlagase. Kopano ye e be e nyaka go hloma motheo wa ditherišano tša semmušo kamoso. Peakanyolefsa ya Eskom le yona go boletšwe ka yona, ebile bakgathatema ka moka ba dumetše gore go tla ba le dikopano tše dingwe gore go kwešišwe bokaone fao Eskom e lebilego gona le ditlamorago tša go aroganya makala a Eskom go ba makalakgwebo a go šoma ao a arogantšwego ka diripa tše tharo.

2.5. Kopano ya Intasteri ya Meepo ya Malahla e be e swerwe ka fase ga thekgo ya Khansele ya Diminirale ya Afrika Borwa (MINCOSA), le gona kopano ye e hlagišitše mathata a go amana le kabo ya malahla, disenyegelo le ditheko, le khwalithi ya malahla a go aba ke Eskom.

2.6. Dikopano tše dingwe gape di swerwe gotee le lefapha la boentšineere, ka fase ga thekgo ya Khansele ya Boentšineere ya Afrika Borwa (ECSA). Mafapha ka moka a go ikgetha a boentšineere a be a emetšwe legato ke mekgatlo ya yona ya go fapafapana ya boithaopo, go akaretšwa le Mokgatlo wa Bosetšhaba wa Baentšineere ba Bathobaso.

2.7. ECSA e file tshekatsheko ya yona ya mathata ao a lebaganego Eskom le go fana ka ditšhišinyo tše mmalwa ka fao go ka angwago dirutegi tša Afrika Borwa ka kakaretšo le lefapha la sethekniki la ditsebi mo magatong a potlako ao a nyakegago go tiiša kabo ya mohlagase.

2.8. MINCOSA le ECSA di tla thuša mmušo go hloma Sehlopha sa Ditiro tša Sethekniki le Tshekatsheko ya Tlhokomelo bakeng sa Eskom seo se tla tsebagatšwago go se goye kae.

3. Enetši ye mpshafatšwago

3.1. Kabinete e thekga dikwalakwatšo tša gotla ka Tona ya Enetši Jeff Radebe, tšeo di kgonthišišago lebakakgolo la enetši ye mpshafatšwago go bea ka fase ga taolo ditlamorago tše mpe kudu tša methopo ya dibešwa tša enetši ye bjalo ka oli le malahla.

3.2. Enetši ke yona sekgontšhi se bohlokwa mo kaonafalong ya Afrika Borwa kgolong le tlhabollong ya ikonomi maphelong. Leanotlhabollo la Bosetšhaba (NDP) le bolela gore Afrika Borwa e hloka bonyenyane bja dimekawate tše 20 000 tša enetši ye mpshafatšwago pele ga 2030. Lenaneo la Thekišo ya Enetši ye Mpshafatšwago ka Batšweletši ba Mohlagase ba go Ikema le dirile dipoelo tše bohlokwa mo ikonoming, tlholegong ya mešomo, kaonafatšong ya setšhaba, phetogong ya ikonomi le phetogong ya seemo sa boso.

3.3. Ge Afrika Borwa e le gare e tšwelapele go kgatha tema ye bohlokwa mo maitekelong a bolefase a khabone ya maemo a fase le dikgatelopele tše tieletšego tša klaemete, mmušo o santše o ikgafetše go netefatša phetogo ye boreledi.

3.4. Sehlopha sa Panka ya Bolefase malobanyana mo se bile monggae go amogela ba Dipeakanyo tša Polokelo ya Enetši ba Afrika Borwa le Enetši ye Mpshafatšwago gola Motsekapa go thoma ka la 25 go fihla ka la 26 Dibokwane 2019 ka fase ga morero wo: “Dipeteri, Polokelo ya Enetši Bokamoso bjo ka Mpshafatšwago – Go lebilwe Peakanyong ye feletšego ka botlalo ya Enetši ye Mpshafatšwago ye ka Lekanetšwago methopong”. Baromiwa ba go tšwa intastering, ba ditšhelete, baabi ba mohlagase, balebeledi, mmušo le dirutegi ba rerišane ka dikgatelopele tša mo lefapheng la enetši ye mpshafatšwago go akaretšwa tša dipholisi, taolo, tša ditšhelete, tša kgwebo, tša theknolotši, didirišwa, diphetogo, melao le metheo yeo e nyakegago go godiša enetši ye mpshafatšwago.

3.5. Ditheknolotši tša enetši ye mpshafatšwago le tša polokelo ya enetši di re kgontšha go fetošetša mohlagase wa setlwaedi go ba wa sebopego sa enetši le go’ boloka gore o šomišwe ka morago ge o hlokega. Dipeakanyo tša polokelo ya mohlagase di theoša nyakego ya metšhene ya tšhoganyetšo ya kabo ya mohlagase go tšwa dipolanteng tša go fehla mohlagase tša malahla goba tša gase, gomme se se fokotša dihlahlameši lefapheng la mohlagase le go re thuša go fediša tšona dihlahlameši tše kgahlanong le phetogo sa seemo sa leratadima.

4. Lenaneo la Dizounu tša go Ikgetha tša Ikonomi (SEZ)

4.1. Kabinete e amogela boitshepho bja babeeletši ba ka mo nageng le ba boditšhabatšhaba bjo bo laeditšwego ka dipeeletšo tša kua Zounung ya Tlhabollo ya Intasteri ya Boemakepe bja Saldanha (SBIDZ), bjo bo gatelago pele goba hapo ya maemo a bolefase ya mabopo le ka ntle ga mabopo. Ye ke karolo ya Lenaneo la SEZ la Kgoro ya Dikgwebišano le Intasteri (dti).

4.2. Go hlongwa ga mananeo a di-SEZ nageng ka bophara go boetšamorago go kgobokana ga ditiragalo tša ikonomi mafelong ao a itšego a naga ye ka baka la dipoelo tša thulaganyo ya mafelo goya ka mmušo wa kgethollo.

4.3. Ga e sale mola a hlongwago, mananeo a di-SEZ a kgathile tema ye kgolo go goketša dipeeletšo tša thwi tša dinagadišele bjalo ka peeletšo yeo e saenetšwego malobanyana mo ya R3-bilione kua SBIDZ.

4.4. Tshepetšo ya peeletšo ya SBIDZ e akaretša dipeeletšo tše dingwe tše e ka bago tše tlhano tšeo di tla tlaleletšago R2.4 bilione ye nngwe ya dipeeletšo mo boemong bja bokamoso bja paka ye kopana le ya magareng ya zounu ye, e phethagaditšwe ka botlalo.

5. Kabo ya meetse

5.1. Kabinete e amogela mananeokgoparara ao a gatetšego pele a Protšeke ya Meetse ya Mzimvubu motsaneng wa Esiqhungqwini go la Tsolo, wo o lego Mmasepaleng wa Selegae wa Mhlontlo kua Kapa Bohlabela bjalo ka mohlala wa ka fao mmušo o tšwelago pele go fihlelela dinyakwa tša setšhaba go sa kgathale gore Afrika Borwa ke naga ye lego ka fase ga seemo sa tlalelo sa meetse.

5.2. Go šomišwa ga diprotšeke tša mohuta wo tša meetse go hlola menyetla ya mešomo le go netefatša kabo ya meetse a go nwa go ka šomišwa ka magaeng le ka diintastering.

5.3  Go tloga mola temokrasi e gorogago ka mo nageng mošomo wo montši o dirilwe go netefatša gore setšhaba se fihlelela ditirelo tša motheo tše bjalo ka meetse a go hlweka. Palo ya go batamela 90% ya malapa ka wo motsotso a humana meetse a dipompi.

6. Polokego dikolong

6.1. Kabinete e sola ka bogale ditiragalo tša bokgowa, go hula batho le dikgaruru go tše dingwe tša dikolo tša naga ye. Bana ba rena ba hloka ditikologo tša go bolokega tša go ithuta ebile re dira boipiletšo go barutwana, barutiši, batswadi le bahlokomedi go šoma mmogo go šireletša bana ba rena maphelong, mebeleng le maikutlong.

6.2. Kabinete e reta gape Tirelo ya Maphodisa a Afrika Borwa (SAPS) ge ba tšeere magato a boreledi go swara babelaelwa bao ba amegilego mo maitekelong a go hula ekolo sa Edenvale gola Gauteng.

6.3. Kabinete e dira boipiletšo bja moswananoši go makgotlataolo a dikolo (di-SGB) go fetleka mananeokgoparara ao a lego gona a dikolo tša ona go netefatša gore meago ya dikolo e bolokegile, e hlokomelwa kgafetšakgafetša le go lokela go ithuta.

7. Mediro ya go se amogelege ka ba bangwe ba baetapele ba dikereke

7.1. Kabinete e hlobaetšwa ke dipego tša moragorago tša babegaditaba mabapi le mediro ya go se amogelege ka ba bangwe ba baetapele ba dikereke. Tiragalo ya boomo ya malobanyana mo ya go tsošwa ga motho yo a hlokofetšego ke ye nngwe ya mediro ye. Ye mengwe ya mediro ye, ye e diregilego kua moragonyana, e thoma ka tiragalo ya go fothela maloko a phuthego ka difothedi tša mpholo tša go bolaya dikhunkhwane, go hlohleletša maloko a phuthego go nwa dibešwa tša sefatanaga, go ja magotlo le jwang, magareng ga tše dingwe.

7.2. Batho ba ikela dikerekeng go humana phomolo ya semoya le go tia tumelong, kudukudu ge meoya ya bona e le fase kudu, e le seemong sa go fokola. Kabinete e dira boipiletšo bathong ka moka go šoma mmogo go emiša mediro ye ya go tlaiša batho ba go se kgone go iphemela le go bea maphelo a bona kotsing. Dikgoro tša phethagatšo ya molao di swanetše go tsena seemo se ka bogare fao e lego gore ditiragalo tša bosenyi di dirilwe ka fase ga leina la bodumedi. Kabinete e lemogile gape gore Khomišene ya Tlhohleletšo le Tšhireletšo ya Ditokelo tša Dihlopha tša Setšo, tša Sedumedi le tša Maleme (CRL) e gare e nyakišiša mediro ye, gomme e tla fanago ka magato ao a feletšego ka botlalo a go emiša mediro ye.

8. 2019 Dikgetho tša bosetšhaba le tša profense

8.1. Kabinete e dira boipiletšo go maAfrika Borwa ka moka bao ba nago le maloka a go kgetha, kudukudu bafsa bao ba tla bego ba kgetha la mathomothomo bao ba ngwadišitšego ka diketekete, go šomiša ditokelo tša bona tša go kgetha mo dikgethong tšeo di tlago tša Bosetšhaba le tša Profense ka Laboraro la 8 Mopitlo 2019, le go hlaboša mantšu a bona mo bokamosong bja naga ye.

8.2. Mopresidente Ramaphosa o kwalakwaditše semmušo le go phatlalatša ka kuranteng ya mmušo letšatši la 8 Mopitlo 2019 bjalo ka letšatši la dikgetho tša bosetšhaba le tša profense. Se se ra gore lenaneo la bakgethi le tswaletšwe semmušo ka gona, go tloga ka wo motsotso, batho ba ka se hlwele ba kgona go ingwadišetša go kgetha dikgethong tša kgwedi ya Mopitlo ngwageng wo. Se sengwe gape ke gore Mopresidente, goya ka Karolo 2A ya Molao wa Matšatši a Maikhutšo a Bohle, 1994 (Molao 36 wa 1994), goya ka fao o fetotšwego, o tsebagaditše letšatši la 8 Mopitlo 2019 bjalo ka letšatši la maikhutšo nageng ka bophara.

8.3. Mo Afrika Borwa, ditokelo tša go bouta ke ditlamorago tša mengwagangwaga ya phenkgišano ya tokologo ya rena. Tokelo ye e rekilwe ka theko ye kgolo ka gobane banna le basadi ba go se balege ba naga ye ba neetše ka maphelo a bona.

9. Caster Semenya

9.1. Kabinete e bile le maAfrika Borwa ka moka ge ba bile ngata ye tee go thekga mosetsana wa naletšana ya rena Caster Semenya. Molato wa gagwe, wo o lego gare o theeletšwago pele ga Kgorotsheko ya Bonamodi bja Dipapadi, ga o mabapi le feela taba ya dipapadi. Gape o mabapi le ditokelo tša motheo tša botho le go hlompha seriti sa batho ka moka ka go swana.

9.2. Re dira boipiletšo bathong ka moka go laetša thekgo ya bona go #HandsOffCaster. Anke re bontšheng lefase gore re setšhaba sa go hlompha go se tšee lehlakore, tekatekano le tlhompho ya seriti sa botho.

10. Intasteri ya boihlamelo

10.1. Kabinete e thabišitšwe ke ditlamorago tše botse tša kopano ya Intasteri ya Boihlamelo yeo e bego e eteletšwe pele ke Tona ya Dikgokagano Stella Ndabeni-Abrahams, yeo e bego e swerwe ka fase ga morero wo: “Go kaonafatša Diplatfomo tša Ditšithale mo Dihlolweng tša Diintasteri tša go Šomiša Theknolotši (4IR)”. Morero wa kopano ye e be e le go boledišana le intasteri ye ka ditlamorago tša 4IR lefapheng la boihlamelo, ka gare ga lefapha la bophatlalatši le la tsebeihlo, le gape go hlabolla difala tše lego molaong tša bakgathatema mo leetong la bona la go tliša diphetogo.

10.2. Bakgathatema ba dumetše gore mmušo o swanetše go ama batšeakarolo le Palamente ka Phetošo ya Molaokakanywa wa Tumelelo ya go Diriša Diphatlalatšo, tlhabollo ya Tšhatha ya Diphetogo tša Babegaditaba go fokotša go jeletšwa ga batšweletši bao ba tšwelelago le ba go ikema ka noši, le go netefatša gore beng ba ditšweletšo ba holega ka tsela ye maleba ge ditšweletšo tša bona di šomišwa mo diplatfomong tša    inthaneteng.

11. Diakhaonto tša bofora tša mararankodi a dikgokagano

11.1. Kabinete e  hlobaetšwa ke diakhaonto tša bofora tša LinkedIn le tša Facebook tšeo di ihlagišago eke okare ke tša Ditona le tša Batlatšaditona.

11.2. Re rata go lemoša maloko a setšhaba gore ba se gakantšhwe le go ikhwetša ba ikamantše le diakhaonto tše tša bofora, tše dingwe tša tšona di holofetša menyetla ya bofora ya kgwebo, ebile di kgopela batho go lefa ditšhelete gore e be karolo ya menyetla ye ya kgwebo. Ga gona leloko le tee la Komitiphethiši leo le ka amogelago tefo ya tirelo efe goba efe ya mmušo ka mararankodi a dikgokagano. Ge o nale dikgonono, o kgopelwa go ikopantšha le dikantoro tša go fapafapana tša ditona goba dikgoro tša bona mo go www.gov.za.

11.3. Maloko a setšhaba ba hlohleletšwa go ba le šedi ye kgolo le gona bao ba ka thetswago ke dikwefa tše tša go apara matlalo a dinku mola e le diphiri ba swanetše gore ka yona nako yeo ba bege taba yeo maphodiseng.

11.4. Kabinete e sola ka bogale ditiragalo tšeo di dirwago ka maina a maloko a Komitiphethiši goba leloko lefe goba lefe la setšhaba ka diakhaonto tša bofora tša mararankodi a dikgokagano.

11.5. Re ihlapa diatla ka ditshwayotshwayo, maikutlo le diswantšho tše tšwago diakhaontong tše tša bofora.

12. Venezuela

12.1. Kabinete e hlobaetšwa ke seemo seo se kekago kua Venezuela, kudukudu ditlhotlo tša moya wa botho tšeo di hlokago šedi ya bjako. Re fa ditebogišo tša matsapa a Ditšhabakopano (UN) go fana ka thekgo ya moya wa botho baduding ba naga yeo ebile re dira boipiletšo dihlopheng tša boditšhabatšhaba go thekga batho ba Venezuela mo nakong ye ye boima.

12.2. Kabinete e thekga gape boipiletšo bja gore batho ba Venezuela ba fiwe sebaka sa go tšea sephetho ka bokamoso bja bona. Ge re efa maitemogelo a rena ka seo re iponetšego sona ka mo Afrika Borwa, re dumela gore tharollo ya goyagoile e ka fihlelelwa feela ka dipoledišano tša ka gare ga naga le tša go ama batho ka moka bao ba amegago ka nageng yeo.

B. Diphetho tša Kabinete

13. Thulaganyo ya Magato a Bosetšhaba (NAP) go Lwantšha Semorafe, Kgethollo ya Semorafe, Lehloyo la Batšwantle le mahloyo a go amana le a

13.1. Ga e sale go tloga ka 1994, mebušo ya go latelana e šomile kudu go kopantšha batho ka moka ba gaborena, go tliša botee setšhabeng le go netefatša phedišano ye nabilego setšhabeng. Go boetša morago dikarogano tša setšhaba tšeo di diregilego kua morago ke tshepedišo yeo e tšwelago pele yeo e swanetšego go šika le go netefatša dibaka tše ntši tša ikonomi bathong ba bantši. Ka gona, Kabinete e dumeletše NAP go lwantšha Semorafe, Kgethollo ya Semorafe, Lehloyo la Batšwantle le mahloyo a go amana le a gore a tsenywe lenaneong la letšatši kua UN.

13.2. Se se latela ditherišano tšeo di nabilego le dikgoro tša mmušo, diinstitušene tša mmušo tšeo di thekgago temokrasi ya molaotheo, mekgatlo ye tšwago setšhabeng le bakgathatema ba maleba diprofenseng ka moka.

13.3. NAP e tla kgatha tema le go netefatša kobamaelo ya mmušo gotee le ditlamego tša yona tša boditšhabatšhaba, tša selete le tša bosetšhaba kudukudu Phedišo ya mehuta ka moka ya Kgethollo ya Semorafe le Tsebagatšo ya Durban le Lenaneo la Magato ao a amogetšwego ke UN morago ga Khonferense ya Boraro ya Lefase kgahlanong le Semorafe (WCAR) yeo e bego e swerwe kua Durban, KwaZulu-Natal ka 2001.

14. Tshepedišo ye sego ya Kgapeletšo kgahlanong le Tlaišo le Dikotlo tše dingwe tše sehlogo, goba Tshwaro ya Mahlomolapelo le ya Mahlabišadihlong

14.1. Kabinete e dumeletše tlhagišo ya Tshepedišo ye sego ya Kgapeletšo kgahlanong le Tlaišo le Dikotlo tše dingwe tše sehlogo, goba Tshwaro ya Mahlomolapelo le ya Mahlabišadihlong palamenteng gore e dumelelwe goya ka Karolo 231(2) ya Molaotheo wa Rephabliki ya Afrika Borwa wa 1996.

14.2. Tumelelo ye e hlohleletša phethagatša ya molaotheo le ditokelo tša botho ebile e tsamaišana le ditlamego tša boditšhabatšhaba tša Afrika Borwa. Molaotheo o bolela ka thibelo ya kgatako ya motho yo a swerwego mafelong a kgolego ka melao ya mmušo goba ka taelo ya kgorotsheko.

15. Meakanyetšo ya tatelano ya dikhoine tše ka kgoboketšwago tša meketeko

15.1. Kabinete e dumeletše meakanyetšo ya dikhoine tše ka kgoboketšwago tša meketeko go lokollwa ka 2019-2021:

a)  Ka 2019 ‘Go ketekwa tatelano ya dikhoine tša Afrika Borwa: Mengwaga ye 25 ya Temokrasi ya Molaotheo;
b)  2019 go fihla ka 2021 ke tatelano ya dikhoine tša gauta feela: Diphoofolo tše Tlhano tše kgolo tša Afrika;
c)  2019 go fihla 2021 ke tatelano ya dikhoine tša platinamo: Diphoofolo tše Tlhano tše kgolo tša Afrika;
d)  2020 ke tatelano ya dikhoine tša tlhago: Kontinente ye kaonekaone ya Gondwana;
e)  2020 ke tatelano ya dikhoine tša tlhago: khoine ya silibere ya go hlweka ya R25: Thari ya Botho – di-Hominids;
f)  2020 ke tatelano ya dikhoine tša dipene tša 2½c tše kaonekaone tša R2 tša segoši: Maihlamelo a Afrika Borwa – dikhoine tša nkgokolo ya sekaleihlo;
g)  2020 ke tatelano ya dikhoine tša mmala tša R10 le R5: Dinyonyana le Matšoba a Malotatlhago a Tikologo ya Mašemo a Beine a Kapa; le
h)  Tatelano ya dikhoine tša 2021 tša tlhago: Khoine ya R25 ya silibere ya go hlweka: Kontinente ye kaonekaone ya Gondwana.

C. Melaokakanywa

16. Phetošo ya Molaokakanywa wa tša Boeti

16.1. Boeti ke lefapha leo le šikerego kholofelo ya menyetla ye makatšago ebile bo swanetše go fepeletšwa gore bo gole le go hlabologa goya pele. NDP e lemoga gore boeti bo nale kgonagalo ya goba ye nngwe ya dihlohleletši tše kgolo tša ikonomi.

16.2. Ka gona go tšwetšapele bokgoni bja naga ye mo boeting bjalo ka mohlodi wo mogolo wa mešomo le letseno, Kabinete e dumetše gore go phatlalatšwe Phetošo ya Molaokakanywa wa Boeti gore setšhaba se hlagiše maikutlo a sona ka wona, e lego seo se tla fetošago Molao wa Boeti, 2014 (Molao 3 wa 2014).

16.3. Diphetošo tše di kaonafatša pušo ya Boeti bja Afrika Borwa bjalo ka lekalakgwebo ka fase ga taolo ya lekgotla, di maatlafatša gape Tona ya Boeti go bea magomo mabapi le dirente tša magae tša lebaka le le kopana.

16.4. Molaokakanywa wo o fana gape le ka dinyakwa tša bokgoni tša bahlahli ba baeti le taolo ya bootledi bja bahlahli ba baeti.

17. Molaokakanywa wa 2019 wa Ditirelokgopelo tša Felogotee

17.1. Bjalo ka setšhaba re ikgafile go amogela ka atla tše pedi le go netefatša khumanego ya phatlalatša ya dithuto tša morago ga ge motho a feditše sekolo le peakanyo ya tlhahlo. Karolo ye bohlokwa ya tshepedišo ye e ikadile mo netefatšong ya gore baithuti bao ba tlago ba fihlelela peakanyo ye tee, ya go rekega le ye bonolo go ka e diriša, yeo e akaretšago dihlongwa tše mmalwa tša thuto ya maemo a godimo. Go fihla gabjale, Kabinete e dumeletše phatlalatšo ya Molaokakanywa wa 2019 wa Ditirelokgopelo tša Felogotee ka Kuranteng ya Mmušo, gore setšhaba se fe ditshwayotshwayo.

17.2. Molaokakanywa wo o bolela ka go hlongwa ga lekalakgwebo la mmušo leo le tla otlollago ditirelokgopelo ka gare ga thuto ya godingwana le mananeo a tlhahlo, wa fokotša disenyegelo tša go dira dikgopelo, wa fa badiradikgopelo tshedimošo ka mananeo a thuto le go kgontšha Kgoro ya Thuto ya Godingwana le Tlhahlo gotee le dihlongwa tša thuto ya godingwana go bea leihlo tekatekano le dipalopalo tša baithuti.

18. Molaokakanywa wa 2019 wa Ditirelo tša Afrika Borwa tša Makgobapuku a Mmušo le Ditirelo tša Tshedimošo

18.1. Ka gona go tsošološa setlwaedi sa setšhaba sa go bala, Kabinete e dumeletše phatlalatšo ya Molaokakanywa wa 2019 wa Ditirelo tša Afrika tša Makgobapuku a Mmušo le Ditirelo tša Tshedimošo gore setšhaba se hlagiše maikutlo a sona ka wona. Molaokakanywa wo o šeditše go rarolla merero ya diphetogo mo kabong ya makgobapuku a setšhaba setšhabeng, kudukudu dihlopha tšeo kgale di bego di phaetšwe thoko.

18.2. Go swanetše gore go lemogwe ntlha ya gore kabo ya makgobapuku a setšhaba goya ka Molaotheo ke maikarabelo a mebasepala. Molaokakanywa wo, gare ga tše dingwe, o fana ka meeno le metheo ya bokgobapuku bja kgonthe bja setšhaba. O hlohleletša gape pušo ya mohlakanelwa le tšhomišanommogo go ralala didiko tše tharo tša mmušo mabapi le makgobapuku a setšhaba le ditirelo tša tshedimošo.

18.3. Ge Molaokakanywa wo o dumeletšwe, o tla rarolla go se lekalekane ga batho goya ka histori le go abela didirišwa tšeo di lekanego tša batho ba bogole bjo itšego, bafsa, babagolo le batho ba go se bolele leleme la Sejahlaphi mafelong a metsesetoropo le a metsemagae. Tona ya Bokgabo le Setšo Nathi Mthethwa o tla swara sedimošo ya babegaditaba go hlatholla Molaokakanywa wo ka dikarolwana tša ona.

D. Ditiragalo tšeo di tlago

19. Tsebagatšo kgahlanong le dikgaruru tša bong (GBV)

19.1. Ntwa kgahlanong le lemena la GBV e tla tiišwa letsogo ka Labohlano la 8 Hlakola 2019 ge Mopresidente Ramaphosa, gotee le mekgatlo ya go fapafapana ye sego ya mmušo, e saenela tsebagatšo ya go lwantšhwa GBV. Moletlo wo wa go saena o swaretšwe kua East London gola Kapa Bohlabela le go latela Samiti ya Mopresidente ya mathomothomo ya Polao ya Basadi le Dikgaruru tše Ikadilego ka Bong ka Dibatsela ngwageng wa go feta.

20. Kopano ya bo-63 ya Khomišene ya UN ka ga Seemo sa Basadi

20.1. Tona ya Basadi, Mohumagadi Bathabile Dlamini, o tla eta pele sehlopha sa baromiwa go hlagiša pego ya naga ye ya Kopano ya bo-63 ya Khomišene ya UN ka ga Seemo sa Basadi kua New York, Amerika ka la 13 Hlakola 2019.

20.2. Khomišene e tla šetša ‘‘dipeakanyo tša tšhireletšo ya leago, khumanego ya ditirelo tša mmušo le mananeokgoparara ao a swarelelago a tekatekano ya bong le maatlafatšo ya basadi le basetsana” bjalo ka morero wo tlago pele ga ye mengwe. Pego ye e tla laetša boikgafo bja Afrika Borwa go rarolla go tšea lehlakore goya ka bong le go se lekalekane goya ka bong mo nageng, ebile e tšwelapele go tsebagatša mananeo le magato a go rarolla tše.

21. Dipeeletšo tša Meepo

21.1. Kabinete e amogela pulosemmušo ya Moepo wa Boditšhabatšhaba wa Gamsberg wa Vedanta Zinc ka Mopresidente Ramaphosa kua Kapa Lebowa ka Labone, 28 Dibokwane 2019.

21.2. Peeletšo ya go feta R21.8 bilione e tlaleletša godimo ga maikgafo ao a amogetšwego nakong ya Khonferense ya mathomo ya naga ye ya Dipeeletšo yeo e swerwego ngwaga wa go feta, yeo e buletšego tšhologelo ye mpsha ya ditlhabollo tša intasteri le tša ikonomi ka mo nageng.

21.3. Kgato ya pele ya moepo e tla amogela peeletšo ya R5.5 bilione le go šoma lebaka leo le phopholeditšwego la mengwaga ya go feta 30. Moepo wo o tlo thwala batho ba 3 000 ge o agwa le batho ba 700 ba goyagoile.

22. Dipoledišano tša mathomo tša Lekala la Dinamelwa tša Mabopong

22.1. Ka gona go phuruphutša kgonagalo ya Afrika Borwa bjalo ka naga ya mabopo ye hlalošitšwego ke lefelo la dikgwebišano le maanopeakanyo a mafelo mo karolong ya bogwebikgolo bja mawatleng, Tona ya Dinamelwa Ngaka Blade Nzimande o tlaba monggae wa Dipoledišano tša matšatši a mabedi tša Mathomo tša Lefapha la Dinamelwa go tloga ka la 28 Dibokwane go fihla ka la 1 Hlakola 2019 gola Durban, KwaZulu-Natal.

22.2. Dipoledišano tše di laetša boikgafo bjo bo dirilwego ke Kgoro ya Dinamelwa ka 2019 go potlakiša phethagatšo ya Pholisi yeo e Feletšego ya Dinamelwa tša Mabopong (CMTP) yeo e dumeletšwego ke Kabinete ka 2017.

22.3. Tiragalo ye e tla šetša magato ao a swanetšego go tšewa go tiišeletša diphetogo, go goketša dipeeletšo ka gare ga diprotšeke tša mabopong tša manaeokgoparara a leanophethagatšo tšeo di hlaotšwego bjalo ka tše bohlokwahlokwa go bea Afrika Borwa maemong a maleba bjalo ka Senthara ya Boditšhaba ya Mabopo. Tiragalo ye ke gape tatelano ya dihlongwa tša kamoso tša Khansele ya Tlhabollo ya Lefapha la Dinamelwa tša Mabopong goya ka fao go ukangwego ka gare ga CMTP.

23. Maitshwaro a go Hlweka Gabotse a go Kwana le Tlhago

23.1. Mopresidente Ramaphosa o tla etapele lesolo la Maitshwaro a go Hlweka Gabotse a go kwana le Tlhago ka la 8 Hlakola 2019 kua Buffalo City, Kapa Bohlabela. Maikarabelo a go netefatša tikologo ya go hlweka le ya go bolokega a magetleng a maAfrika Borwa ka moka.

23.2. Go dira gore ditikologo tša rena di dule di hlwekile go thoma ka rena, le gona go bohlokwa gore magae le dikgwebo di phethagatše ditlwaedi tša taolo ya dilahlwa yeo e swarelelago.

23.3. Mopresidente o tla tsebagatša gape le Operation Phakisa: Ikonomi ya Dikhemikhale le Dilahlwa, yeo e nepilego go thekga Ikonomi ya Afrika Borwa mola ka go le lengwe e fokotša seabe se sebe sa dilahlwa le dikhemikhale tikologong.

24. Lenaneo la Bosetšhaba la go Bala

24.1. Mopresidente Cyril Ramaphosa o tla fa hlohleletšo ya goya pele kua Lenaneong la Bosetšhaba la go Bala kua tiragalong ya la 8 Hlakola 2019 gola Mdantsane, Kapa Bohlabela. Lenaneo le le nepile go kaonafatša ditlwaedi tša go bala tša maAfrika Borwa ka go bjala lerato la go bala.

25. Bareadihlaphi bao ba sa thomago

25.1. Kgoro ya Temo, Kagodithokgwa le Boruatlhapi (DAFF), ka go tsamaišana le Molao wa Methopo ye Phelago ya Mabopong, 1998 (Molao 18 wa 1998), goya ka fao o fetotšwego, e tla neelana ka maloka a go rea dihlapi go bareadihlapi bao ba sa thomago setšhabeng sa Matigulu, KwaZulu-Natal ka la 14 Hlakola 2019. Se se latela tsebagatšo ye bilego gona kua Port Nolloth gola Kapa Lebowa.

25.2. DAFF e dirile gape tlhahlo yeo e nabilego go hola kudu basadi go tšwa setšhabeng se, Ditsebagatšo tša go swana le tše le tšona di tlo swarwa kua Kapa Bohlabela le Kapa Bodikela. Kabinete e amogela ka atla tše pedi sedirišwa sa sellathekeng seo se tlilego ka DAFF sa go bitšwa Abalobi app seo se nepilego go thuša baredihlapi bao ba sa thomago go amanya dipuno tša bona tša mabopong le mebaraka ye bjalo ka babapatši ba dihlapi.

E. Melaetša

26. Ditebogišo

26.1. Kabinete e lebogiša:

• motšeadiswantšho tša ka fase ga meetse Allen Walker wa Lebopo la Warner ka go thopa legoro la go tšea dihlapi diswantšho difokeng ka Bolefase tša Botšeadiswantšho tša 2018 tše swaretšwego gola Germany.
• Moapei Kobus van der Merwe wa resturente ya Wolfgat kua Paternoster gola Kapa Bodikela, yeo e thopilego sefoka sa Resturente ya Ngwaga Difokeng tša mathomo tša Bolefase tša Diresturente gola Paris.
• Batho ba Nigeria le ba Senegal, le go ema ka molomo wa lehlabula le Khomišene ya Kopano ya Afrika ka go swara dikgetho tše atlegilego. Re holofela go tiišeletša dikamano tša rena tša sepolotiki, tša ikonomi le tša bogwebi magareng ga Afrika Borwa le dinaga tše ka bobedi.

27. Mahloko

27.1. Kabinete e bile le Mopresidente Ramaphosa go lebiša mahloko ka go hlokagala ga modiragatši wa mmino wa jazz ebile e le moamogedi wa Sefoka sa Bosetšhaba sa Ikhamanga, Mama Dorothy Masuka a nale mengwaga ye 83. Mama Masuka o tla gopolwa ka tema ya gagwe ye kgolo ya bohwa bja setšo sa Afrika Borwa le sa kontinente.

Dipotšišo: Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 0139