Kabinete e kopane ka Laboraro la 10 Mosegamanye 2019 ka Tuynhuys Motsekapa.

A. Merero ye bohlokwa seemong sa bjale

1. Dipoelo go tšwa go Seboka sa Dinaga tše Masomepedi (G20) 

1.1. Kabinete e amogela dipoelo tša Seboka sa G20 seo se bego se swaretšwe ka Osaka, Japan go tloga ka la 28 go fihla ka la 29 Phupu 2019. Mopresidente Cyril Ramaphosa o swere ditherišano tše mmalwa ka sebokeng se ka nepo ya go maatlafatša dikamano le dinaga tše mmalwa. 

1.2. O swere kopano ya dinaga tše tharo le Modulasetulo wa Mokgatlo wa Dinagakopano tša Afrika (AU), Mopresidente Abdel Fattah el-Sisi wa Egepeta ga mmogo le Modulasetulo wa Mokgatlo wa Selekane se Sefsa sa Tlhabollo ya Afrika, Mopresidente Macky Sall wa Senegal, gomme a boa gape a swara dikopano tša dinaga tše pedi le Russia, China, Japan le Saudi Arabia, gammogo le Mopresidente wa Panka ya Lefase, Morena David Malpass. 

1.3. Mopresidente Ramaphosa o phethile lenaneo la gagwe la Osaka ka go kopana ka Ditherišanong le Bahlankedibagolophethiši ba Dikgwebo tša Japan le Afrika Borwa ka nepo ya go tšwetša pele naga ye bjalo ka lefelo la dipeeletšo.

1.4. Baetapele ba lefase ka mo sebokeng se ba ile ba tiišeletša boikgafo bja bona bja phethagatšo ya Lenaneo la 2030 la Tlhabollo ya go ya Go ile le Lenaneotiro la Addis Ababa. 

2. Ketelo ya mošomo ka Lesotho 

2.1. Ketelo ye e sa tšwago go feta ya mošomo ya Mopresidente Ramaphosa ka Nageng ya Bogoši ya Lesotho e tšwela pele go aga go dikamano tše di tiilego le tša tirišano gareng ga dinaga tša rena ka bobedi. O be a etetše fao gape bjalo ka mosepediši wa Mokgatlo wa Dinaga tše di Hlabologago tša Borwa bja Afrika (SADC) ka Lesotho. 

2.2. Ka ketelong ya gagwe, Mopresidente o amogetše tshedimošo ya moragorago ka ga kgatelopele ya Tshepedišo ya peakanyoleswa ka Nageng ya Bogoši ya Lesotho. Tshedimošo ye ya moragorago e tla sedimoša pego ya gagwe ye a tlilego go e ala ka kopanong ya Dihlogo tša Dinaga le Mebušo tša SADC yeo e tlogo swarwa ka United Republic of Tanzania ka Phato 2019.

2.3. Kabinete e amogela go saenwa ga tumelelano ya mekgatlo ya dipolotiki ka Lesotho go hloma Bolaodi bja Bosetšhaba bja Peakanyoleswa ya Melao. Tumelelano ye e bolela gore bolaodi bja peakanyoleswa bo tla hlongwa go latela Molao wa Palamente le gore bolaodi bjo bo tla hlahla naga ka ga dipeakanyoleswa tša molaotheo, tša pušo, tša tšhireletšo le tša kgašo.

2.4. Kabinete e ipiletša go mekgatlo ka moka go thekga go thomiša leswa ga Palamente ye e tlago netefatša gore go amogelwa tumelelano ye.
 
3. Tshenyo ya thoto ya setšhaba

3.1. Kabinete e kgalemela go fišwa fao go sa tšwago go direga ga sekolo sa phoraemari ka Katlehong, ka Gauteng ke badiraditšhupetšo. Ga go magato a dingongorego ao a ka kwagalago gore go senywe thoto ya setšhaba ya go swana le sekolo, seo se šomago bjalo ka kgato ye bohlokwa ya go aga bokamoso bja bana ba rena.

3.2.  Mo mengwageng ye e fetilego ye 25, mmušo o beeleditše dipilione tša diranta ka go ageng ga dikolo tše diswa le go kaonafatša mananeokgoparara a bjale a dikolo. Mo ngwageng wo, mmušo o abile tšhelete ye e ka bago R30 pilione go aga dikolo tše diswa le go hlokomela mananeokgoparara a bjale. 

3.3. Kabinete e ipiletša go ditšhaba go hlokomela mananeokgoparara a tšona, ao a di holago. E ipiletša gape go maloko a setšhaba go šomišana le maphodisa go netefatša gore batho bao ba senyago thoto ya setšhaba ba a golegwa.

4. Pego ya Kantoro ya Mohlakišipharephare wa Afrika Borwa (AGSA)

4.1. Kabinete e tshwenyega ka ga dipoelo tša tekolo ya dipuku tša ditšhelete tša mebasepala tšeo di lokollotšwego ke AGSA mo nakong ye e sa tšwago go feta. Maemo a godimo ka fao go sa amogelegego a pušo ye e fokolago, kudukudu a taolo ya ditšhelete tša setšhaba ka mebasepeleng ye mmalwa, a šišinya gore go na le phethagatšo ye e sa šomego gabotse le ye e fokolago ya mananeo a kabo ya ditirelo.

4.2. Molaophetošwa wa Tekolo ya Dipuku tša Ditšhelete tša Setšhaba, wa 2018 (Molao wa bo 5 wa 2018), o fa AGSA maatla a go rweša boikarabelo bao ba ka hwetšwago ba rwele maikarabelo a taolo ye e fokolago ya ditšhelete le go fediša tšhomišobošaedi ya methopo ya mmušo, kudukudu ka mebasepaleng yeo e laeditšego go se kaonafale ga dipoelo tša tekolo ya dipuku tša ditšhelete ka fao go swanago. 

4.3. Godimo ga fao, ka go šoma le Tona ya Tirišano ya Makala a Mmušo le Merero ya Setšo (COGTA), Ngaka Nkosazana Dlamini Zuma, le Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba, Kabinete e thekga leano la phethagatšo ya Re boela go Metheo leo le hlohleletšago kago ya bokgoni ka mebasepaleng. Leano le, gareng ga tše dingwe, le nyaka go aga bokgoni bja bašomi ka go ba hlahla le phetišetšo ya bokgoni, le go tsenya tirišong ga melawana ya fasefase ya go obamela melao go balaodi ba mebasepala le bahlankedi ba godingwana. 

4.4. Ka go šomišana le boetapele bja diprofense, Tona Dlamini Zuma o tla tšwela pele go fana ka thekgo ye e hlokagalago go mebasepala.

5. Lebakanako la Tirišo ya Theknolotši go Phethagatša Mešomo (4IR)

5.1. Kabinete e thabile ge Afrika Borwa e atlegile go ba Monggae wa Seboka sa Mathomo sa Ekonomi ya Titšithale, seo se swerwego ka la 5 Mosegamanye 2019, bjalo ka motheo o bohlokwa wa go beakanya leano leo le nyalelanego la 4IR. Mopresidente Ramaphosa, moakanyi wa tša bokamoso George Friedman, bašomi, dirutegi le badudi ba ile ba tsenela seboka se, seo se ilego sa hlohleletša dingangišano, kwešišano le maanotiro ao a tlago bea Afrika Borwa bjalo ka mokgathatema wa lefaseng ka bophara yo a nago le bokgoni.

5.2. Kabinete e amogela gape dipeakanyo tša Google tša go aga lethale le leswa la ka fase ga lewatle go tloga Portugal go leba Afrika Borwa leo le tlago aba bontši bja netweke makga a 20, e le go netefatša gore go ba le tirelo ya inthanete ya lebelo. Lethale le go emetšwe gore le tla phethwa ka 2021. Ditsenogare tša mohuta wo di tla tsenya letsogo go dira gore Afrika Borwa e be lefelo le lekaone go babeeletši ba ka nageng le ba boditšhabatšhaba. 

6. Mohlagase

6.1. Kabinete e amogela tsebišo ya Eskom ya gore Yuniti ya 3 ya Seteše sa Mohlagase sa Medupi kgauswi le Lephalale ka Limpopo e šetše e šomišetšwa kgwebo gomme e tsentšwe ka keriting ya bosetšhaba.

6.2. Se se tla aba mothamo wa tlaleletšo wa dimekawate tše 796. Panka ya Lefase le yona e laeditše tshepo go maitapišo a mmušo a go thekga Eskom. 

6.3. Le ge re tšwela pele go thekga Eskom, Kabinete e ipiletša go maAfrika Borwa go tšwela pele go šomiša mohlagase gabotse, kudukudu gareng ga 17:00 le 21:00, ge nyakego ya mohlagase go tšwa ka malapeng e le maemong a godimodimo ka mo nageng.

7. Bosenyi

7.1. Kabinete e laeditše go makala kudu le go tlabega ka morago ga go bolawa ga bonyane batho ba 13 ka Phillippi, ka Motsekapa, mafelelong a beke. Re lebiša mahloko a rena a magolo go ba malapa a batšwasehlabelo, bao go bona go nago le basadi ba tshela ba mengwaga ya magareng ga ye 18 le ye 26.

7.2. Kabinete e tsebišitšwe ka ga kgato ye e tšewago go maatlafatša polokego le tšhireletšo ka lefelong leo, ebile e ipiletša ka maatla go maloko a setšhaba ao a nago le tshedimošo yeo e ka feletšago ka go golegwa ga basenyi ba, go ikgokaganya le seteše sa bona sa maphodisa sa kgauswi.

8. Go phulega ga bolwetši bja Bogaswi bja Dikolobe 

8.1. Kabinete e reta Kgoro ya Temo, Peakanyoleswa ya Naga le Tlhabollo ya Dinagamagae ge e arabetše ka pela go phulega ga bolwetši bja bogaswi bja dikolobe bjo bo begilwego ka Leboa Bodikela, ka Gauteng, ka Foreisetata le ka Mpumalanga. Se se thušitše go thibela go phatlalatšwa ga bolwetši bjo. Le ge e le gore bolwetši bja bogaswi bja dikolobe ga bo ame batho, nama le ditšweletšwa dife goba dife go tšwa go dikolobe tšeo di fetetšwego e ka ba mothopo wa phetetšo go dikolobe tše dingwe. 

8.2. Kabinete e ipiletša go balemi ka moka ka mafelong ao a amegago go ntšha mahlo dinameng le go bega maswao afe goba afe a bolwetši bjo gareng ga diphoofolo tša bona.

9. Polokego ka dihlongweng tša tlhokomelo ya maphelo

9.1. Kabinete e laeditše bohlokwa bja polokego ya bašomi ba tlhokomelo ya maphelo le ya balwetši. Se ke ka morago ga ditiragalo tšeo di sa tšwago go hlaga tšeo di begilwego tša tlhaselo ya bašomi ba ditirelo tša maphelo tša tšhoganetšo ge ba be ba arabela mogala wa tšhoganetšo. Go tloga ka Pherekgong ka 2019, palomoka ya ditiragalo tše 10 tša ditlhaselo tšeo di begilwe, gomme ye e sa tšwago go begwa ke ya ka Cosmo City Extension 2 ka Johannesburg. Kabinete e ipiletša go ditheo tša phethagatšo ya molao tšeo di šomišanago le dihlongwa tša maphelo a setšhaba go maatlafatša polokego le tšhireletšo ka mafelong a le gape ge go sepetšwa balwetši.
 
9.2. Kabinete e ipiletša gape go bašomi ba tlhokomelo ya maphelo go dula ba phethagatša melawana ya bona ya sephrofešenale go balwetši bao ba ba hlokometšego. 

10. Tefišo ya mmila wa lephefo ka elektroniki ka Gauteng (e-tolling)

10.1. Mopresidente Ramaphosa o laetše Tona ya Dinamelwa Fikile Mbalula, Tona ya Ditšhelete Tito Mboweni le Tonakgolo ya Gauteng David Makhura go hwetša tharollo go e-tolling ka mebileng ya lephefo ka Gauteng.

10.2. Ditherišano tša ka mmušong mo dibekeng tše di tlago go emetšwe gore di tla tšweletša dipoelo tše di šomegago, gomme tšona di tla romelwa Kabineteng mafelelong a Phato 2019.

10.3. Phetolo ye e nago le kwano go tšwa ka mmušong ka bophara e a nyakega ka ga merero ya go swana le e-tolling go netefatša gore maAfrika Borwa a na le tshepo go mošomo wa mmušo. 

11. Dipolelo tša ditekanyetšo

11.1. Ka Mosegamanye 2019, dikgoro di ala dipolelo tša tšona tša ditekanyetšo, tšeo di fanago ka maano a ditšhelete ao a kwagalago ka ga boikgafo bjo go boletšwego ka ga bjona ke Mopresidente Ramaphosa ka Polelong ya gagwe ya mathomo ya Maemo a Setšhaba ya pušo ya botshelela ya temokrasi. 

11.2. Dipolelo tše tša ditekanyetšo di hlagiša dintlha ka botlalo ka ga maano a dikgoro a ngwaga wo, gomme tšona di phethagatša Tlhako ya Togamaano ya Lebaka la Magareng ya 2019-2024.

11.3. Kabinete e hlohleletša badudi go bala dipolelo tša ditekanyetšo le go rweša dikgoro maikarabelo. Dipolelo tša ditekanyetšo di netefatša gore ditšhelete tša setšhaba di šomišwa go latela dilo tšeo di beilwego pele ka mmušong le ka ditsela tšeo di tlago hola kudu maAfrika Borwa.

B. Dipheto tša Kabinete

1.  Kabinete e dumeletše go romelwa ga Pego ya Boithaopo ka ga Tekodišišo ya Bosetšhaba ya ka mo nageng go Mokgatlo wa Dinagakopano (UN). Afrika Borwa e gareng ga dinagamaloko tša UN tše lekgolomasomesenyane-tharo  (193) tšeo di amogetšego semmušo Dinepo tša Tlhabollo ya Go ya go ile (di-SDG). Ka 2017, Afrika Borwa e bile ye nngwe ya dinaga tše 51 tšeo di ithaopilego go romela dipego tša tšona tša kgatelopele go UN.

2. Leanotlhabollo la Bosetšhaba la Afrika Borwa (NDP), Lenaneo la 2063 la AU le SDG ya UN ka moka ga tšona di phethagatša lenaneo la tlhabollo la Afrika Borwa le la khonthinente ya Afrika.

3. Pego ya kgatelopele e ngwadilwe ka go rerišana le bakgathatema ba mmalwa, go akaretšwa mekgatlo ya badudi, lekala la phraebete le dirutegi. Pego ye e tšwela pele go bolela ka ga makala ao a tšwelago pele go ba tlhobaboroko. Ge e šetše e rometšwe, e tla hwetšagala wepsaeteng ya UN ya (https://www.un.org/en/).

C. Melaokakanywa

1. Kabinete e dumeletše Molaokakanywa wa Maphelo wa Bosetšhaba (NHI) wa 2018 gore o tle o alwe ka Palamenteng. Ka 2018, Kabinete e dumeletše gore Molaokakanywa wo o lokollwe gore go tle go rerišanwe ka ona le setšhaba mo lebakeng la nako la dikgwedi tše tharo, go thoma ka Phupu go fihla ka Lewedi 2018. Ditshwaotshwao tše di amogetšwego mo tshepedišong ye di tsentšwe ka kgatišong ya moragorago, gomme tšona di tla sepetšwa ka go tshepedišo ye e tseneletšego ya palamente.

2. Molaokakanywa wo o tla tsenya tirišong Lenaneotlhabollo la Bosetšhaba (NDP) leo le nyakago go fana ka ditirelo tša tlhokomelo ya maphelo tša boleng go bohle go maAfrika Borwa ka moka, go sa lebelelwe maemo a bona a ekonomi setšhabeng. O tla thewa go metheo ya toka, go lekalekanya le botee bja setšhaba. O tla rarolla tshepedišo ya bjale ya tša maphelo a maokelo a phraebete yeo e direlago fela 16% ya maAfrika Borwa mola e beela thoko batho ba bantši kudu bao ba direlwago ke maokelo a mmušo.

3. Molaokakanywa wa NHI o hlagiša gore go hlongwe Sekhwama sa NHI bjalo ka setheo sa setšhaba seo se lego ka tlase ga taolo ya Tona ya Maphelo. Se tla hlongwa go latela šetule ya boikemo ya 3A ka fase ga Molao wa Taolo ya Ditšhelete tša Setšhaba, wa 1999 (Molao wa 1 wa 1999). 

4. Ge Molaokakanywa wo o šetše o fetišitšwe, sethalwa sa bjale sa leanophethagatšo se tla fetošwa go phethagatša peakanyo ya phetošetšo ya go tsenya tirišong NHI ka dikgato. Lebakanako la phetošetšo le lona le tla dumelela gore go fedišwe dikarolwana tše dingwe tša molao go kgontšha gore go be le nyalelano le kamano.

5. Tona ya Maphelo, Ngaka Zweli Mkhize,o tla swara kopano ye e aroganego ya go sedimoša ba kgašo go hlatholla Molaokakanywa wo 

D. Ditiragalo tše di Tlago

1. Mopresidente Ramaphosa o tla re ka Labobedi la 23 Mosegamanye 2019 a eta pele baromiwa ba mmušo go leba Khonferentsheng ya matšatši a mabedi ya “Mengwaga ye 25 ya Temokrasi – Mengwaga ye e Latelago ye 25” ka Yunibesithing ya Johannesburg (UJ). Mopresidente o tla fa polelo ya pulo ka mo khonferentsheng ye, yeo e lego tirišano gareng ga Sehlongwa sa Mapungubwe sa Kgopodišišo ya Togamaano, UJ le Kantoro ya Mopresidente.

2. Khonferentshe ye e tla bolela ka ga Mengwaga ye 25 ya Temokrasi le go fana ka ga dikgonagalo tša mengwaga ye e latelago ye 25 ka seemong sa tlhabollo sa ka Afrika Borwa. E tla tsenelwa ke dirutegi tšeo di etilego pele, baetapele ba mmušo le baemedi ba badirišani ba setšhabeng – ba kgwebo, mekgatlho ya bašomi, setšhaba le bafsa, go akaretšwa le baithuti.

E. Melaetša

1. Mahloko

Kabinete e lebišitše mahloko go ba malapa le go bagwera ba:

1.1.  mokgabiši wa mahlwaadibona yo a thopilego difoka tše ntši, Morena David Koloane. Mopenti yo a tsebegago ka bophara e bile yo mongwe wa maloko a a go hloma Bag Factory (mo nakong ye e fetilego e bego e bitšwa Fordsburg Artists’ Studios), yeo e dirilego gore go kgonagale gore bakgabiši ba bathobaso le ba makgowa ba šome mmogo maemong a sephrofešenale, ka ntle le melao ya kgethologanyo.

1.2. Mama Vivian Magdalene Sarah Daniels. E be e le mahlwaadibona yo a bego a tsebega kudu e bile e le mohlala setšhabeng yo a šometšego setšhaba ka ntweng kgahlanong le kgethologanyo. Go šomela setšhaba ka ntle le go itirela ga gagwe go dirile gore mešomo ya gagwe e tšwele pele go ba gona ka ditšhabeng tšeo a tsentšego letsogo go tšona ka Motsekapa. 

1.3. motseta wa peleng, Ngaka Khorshed Ginwala, yo e bilego yo mongwe wa batseta ba mathomo ba basadi ba Afrika Borwa ya temokrasi le ketapele ka ntweng ya go lwela tokologo.

1.4. Morena Mandla Maseko, yo a bego a tlo ba moAfrika wa mathomo wa mothomoso wa go etela lefaufaung. Ka 2014, Morena Maseko o fentše baphadišani ba milione o tee go ba yo mongwe wa batho ba 23 ba go hwetša setulo ka go Axe Apollo Space Academy yeo e bego e thušwa ka mašeleng. 

1.5. modiragatši wa diterama wa mahlwaadibona Mama Nomhle Nkonyeni, yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 77. Mopresidente Ramaphosa o sa tšwa go mo abela Sefoka sa Bosetšhaba sa Ikhamanga e le go reta mošomo wa gagwe bjalo ka modiragatši. Tsela ya Aggrey Road ka New Brighton ka Kapa Bohlabela, fao a goletšego gona,e reetšwe leswa ka leina la gagwe e le go mo hlompha. O ralokile ka ditiragatšong tša go swana le Mzansi, Tsha Tsha, Igazi le ka go terama ye kopana ya 2007 ye e bitšwago, Society. 

1.6. Mama Susan Manana Matona – mmago Mongwaledi wa Khomišene ya Peakanyo ya Bosetšhaba, Morena Tseliso Matona – yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 90.

1.7. moraloki wa peleng wa ka lehlakoreng wa di-Springbok James Small, yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 50. Gape o bile karolo ya sehlopha sa di-Springbok seo se thopilego Sebjana sa Lefase sa Rakbi ka 1995 ka mo nageng.

1.8. Mama Betty Philile Khumalo-Zulu, yo e lego matswale wa Motlatšatona wa Tlhabollo ya Leago, Mohumagadi Hendrietta Bogopane-Zulu.

1.9. batšwasehlabelo ba dipula tše maatla tša monsoon ka India, go akaretšwa le Mmušo wa India. Kabinete e lakaletša bao ba gobetšego gore ba fole ka pela.

2. Ditebogišo

Kabinete e bile le Afrika Borwa ka moka ge e lebogiša: 

2..1 moatlelete wa rena yo a sa fenywego Caster Semenya ka ga phenyo ya gagwe ka lebelong la dimetara tše 800 ka Prefontaine Classic, ka California, USA. Semenya, yo e lego nkgwete makga a mabedi ka Diolimphiking, o tšwela pele go se fenywe ka lebelong la dimetara tše 800 go tloga ka Lewedi 2015.

2.2. Bafana Bafana ge e fihlile go dihlopha tše seswai tše di šetšego tša go tlo raloka ka Phadišanong ya Sebjana sa Dinaga tša Afrika ka Egepeta gomme re ba lakaleditše mahlatse le mahlogonolo papading ya bona kgahlanong le Nigeria.

2.3. Amy Claire King, yo a filwego sefoka sa bonkgwete bja World Masters Singles ka Diphadišanong tša maemo a godimo tša World 8 Ball Pool ka Blackpool ka United Kingdom. 

2.4. naledi ya go raloka papadi ya thenese Kgothatso Montjane, yo e lego mosadi wa mathomo wa mothomoso ka Afrika Borwa yo a thomilego go raloka papadi ya gagwe ka Wimbledon. O fentše Katharina Kruger wa Germany ka phadišanong ya basadi ya di-single go ba seswai ba godimo. Montjane o maemong a bo 8 lefaseng.

2.5. Kevin Anderson ge a fihlile dipapading tša di-single tša banna ka tikologong ya boraro le Raven Klaasen ge a fihlile go di-double tša banna ka go sekamakgaolakgang.

2.6. sehlopha sa bafsa ba mahlalagading ba 20 ba Afrika Borwa bao ba dirilego histori ka bofofišing ka go ikagela sefofane sa go dula batho ba bane. Sehlopha se se agile sefofane ka dibeke tše pedi ka fase ga tlhahlo ya The Airplane Factory, bahlahli ba U-Dream le baetapele ba bahlano ba sehlopha go tšwa ka Lekaleng la tša Bofofiši la Denel. Sefofane sa go dula batho ba bane sa Sling 4 se kadutše ka Namibia, Malawi, Ethiopia, Zanzibar, Tanzania le Uganda ka leetong la dikhilometara tše 12 000 go leba Egepeta, ka morago ga ge se fofile go tloga Motsekapa kgweding ye e fetilego.

F. Bao ba thwetšwego mešomong

Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.

1. Lekgotla la Balaodi la Motšwaoswere ka go Koporase ya Dipeeletšo tša Setšhaba go thoma ka la 12 Mosegamanye 2019 go fihla ka la 31 Mosegamanye 2020. Maina a bona a lokollotšwe maabane ke Kgoro ya Ditšhelete ya Bosetšhaba. 

Dipotšišo:
Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere 
Mogala: 083 501 0139