Kabinete e kopane ka Laboraro la 24 Mosegamanye 2019 ka Tuynhuys Motsekapa

A. Merero ye bohlokwa seemong sa bjale

1. Phetošo ya ekonomi le tlhomo ya mešomo
Kabinete e amogela kgahlego ye e oketšegilego ya bao ba nyakago go beeletša le ya babeeletši ba bjale ge ba nyaka gore Afrika Borwa e be naga yeo ba nyakago go beeletša ka go yona. Ditheransekešene tšeo di sa tšwago go dirwa tša makgonthe le tše di kgonagalago di laetša se gabotse, ebile di akaretša ditheransekešene ka lekaleng la difatanaga (Ford), la dikgwebo tša botšweletši le thekišo ya ditšweletšwa tša dikhemikhale (BFG Rail) le la dikarolo tša mohlagase wa ka diintastering (Aberdare) gammogo le dipeeletšo tše di kgonagalago tša go swana le go šoma ditšweletšwa tša temo (PepsiCo) gomme ye ya mafelelo e tla ba le bengdišere le ditshepedišo tša taolo.

1.2 Kabo ya R25 pilione ka PepsiCo ya go reka Pioneer Foods e retilwe bjalo ka taetšo ya nyanyeng ga go tshepa ekonomi ya Afrika Borwa.

1.3 Motšweletši wa difatanaga Ford o tsebišitše gore maano a yona a katološo a tla hloma mešomo ye 1200, fao go theilwego go go tsenya tirišong boikgafo bja peeletšo ka R3 pilione. Pholante ya khamphani ye ya ka Silverton e hlomile bokgoni bja go tšweletša difatanaga tša Ranger le tša Everest tša go fihla go tše 168 000 ka ngwaga – e lego koketšego ya difatanaga tše 44 000 pele ga ge khamphani ye e ka oketšwa.

1.4 Godimo ga fao, peeletšo ya R50 milione ka khamphani ya tšweletšo ye e bitšwago BFG Rail ka go lefelo la tšweletšo leo le gatetšego pele ka Gauteng e tla feletša ka lefelo la maemo a godimo la tšweletšo ya ditšweletšwa tša go dirwa ka dikarolo tša mehutahuta leo le nago le ditshepedišo tša boentšeneere tšeo di kaonafaditšwego ka go šomiša ditheknolotši tše di gatetšego pele

1.5 Ka Nelson Mandela Bay, Aberdare Cables e tsebišitše ka ga go oketšwa ga tšweletšo ya yona ka go bula Pholante ya go tšweletša Lethale la Mohlagase la Diboletse tša Godimo, ka peeletšo ya R135 milione le go hloma mešomo ye 58 godimo ga mešomo ye 429 ka mešomong ya bjale ya khamphani yeo ka [M1] lefelong leo.

1.6 Dipeeletšo ka pholanteng ye mpsha, ka didirišweng le ka botšweletšing bjo bo katološitšwego di hloma mešomo ye meswa le go godiša Palomoka ya Letseno la ka Nageng (GDP). Makala a o tšweletšo ye mpsha e tlago direga ka go ona ka moka ga ona a ka go makala ao a hlathilwego ke Mopresidente Ramaphosa ka Polelong ya Maemo a Setšhaba (SoNA). Afrika Borwa e fana ka motswako wo o swanago o nnoši wa mananeokgoparara a tša ekonomi ao a tšwetšego pele kudu, mmaraka wa ekonomi wo o sa tšwelelago wo batho ba šomago ka mafolofolo le phihlelelo go mmaraka wa khonthinente ya Afrika wo o golago ka lebelo. Afrika Borwa ke gape ketapele ya makala a maswa a dipeeletšo a go swana le ekonomi ya go amana le tikologo, la tšweletšo ya oli le gase le la ekonomi ya mawatle.

2. Lenaneo la Mohlakanelwa la Mokgatlo wa Dinagakopano ka ga Pego ya Lefase ka Bophara mabapi le HIV le AIDS (UNAIDS)

2.1 Kabinete e hlohleletšwa ke Pego ya Lefase ka Bophara ya Lenaneo la Mokgatlo wa Dinagakopano ka ga AIDS (UNAIDS), leo le sa tšwago go tsebagatšwa semmušo mo nakong ye e sa tšwago go feta ka Afrika Borwa. Go ya ka pego ye, Afrika Borwa e atlegile go fokotša diphetetšo tše diswa tša HIV ka palo ya go feta 40% le malwetši a go amana le AIDS ka palo ye e ka bago 40% go tloga ka 2010. Pego ye e tiišetša gore maano a rena a ditsenogare mabapi le HIV le AIDS a go fokotša diphetetšo tše diswa le go laola balwetši bao ba šetšego ba phela ka bolwetši bjo a tšweletša dipoelo tše kaone.

2.2 Kabinete e hlohleletša maAfrika Borwa ka moka go phela bophelo bjo bo itekanetšego ka nepo ya go fokotša diphetetšo tše diswa.

3. Go lwantšha bosenyi

3.1 Kabinete e tiišetša leswa maikemišetšo le boikgafo bja yona bja go hloma seemo seo se bolokegilego le sa go šireletšega ka ditšhabeng tša rena. Ge mmušo le setšhaba di šoma mmogo, re ka fediša leuba la bosenyi, le go hloma seemo seo se bolokegilego le sa khutšo ka ditšhabeng tša rena e lego seo se loketšego dipeeletšo.

3.2 Masolo ao a fapafapanego ao a dirilwego mo nakong ye e sa tšwago go feta ke ditheo tša phethagatšo ya molao nageng ka bophara a feleleditše ka go golegwa ga bagononelwa ba mmalwa le go hwetša diokobatši tšeo di sego molaong. Mašole a Lebotho la Tšhireletšo la Afrika Borwa (SANDF) le ona a rometšwe mafelong a mangwe ao bosenyi bo diregago gona kudu go thekga maloko a Tirelo ya Maphodisa ya Afrika Borwa (SAPS) ka maitapišong a magolo a bona a go laola digongwana tša bosenyi le go gweba ka diokobatši.

3.3 Kabinete e ipiletša go maloko a setšhaba go dula ba ntšhitše mahlo dinameng le go bega ditiro ka moka tša bosenyi maphodiseng, go sa kgathale gore ke bomang bao ba dirago bosenyi bjo.

B. Dipheto tša Kabinete

1. Melawana le Taelo ya Melawana ya Kabo ya Dilaesentshe tša Sepekthramo sa Nyakego ya Godimo

1.1 Kabinete e dumeletše Melawana le Taelo ya Melawana ya Kabo ya Dilaesentshe tša Sepekthramo sa Nyakego ya Godimo ka morago ga ditherišano tše di tseneletšego magareng ga lekala le setšhaba. Melawana le Taelo ya Melawana e hlama tlhako ya phetošo ya lekala le ka go kgontšha go tsena ga bakgathatema ba baswa ka mo mmarakeng wo o bohlokwa mola ka go le lengwe e hlohleletša peeletšo le boitlhamelo. Tona ya Dikgokagano, Mohumagadi Stella Ndabeni-Abrahams, o tla re mo matšatšing a mmalwa a fana ka molawana wa mafelelo wo o dumeletšwego ke Kabinete le go sedimoša ba kgašo.

2. Phanele ya Keletšo ya Mopresidente ye e bopilwego ke Ditsebi ka ga Pego ya Peakanyoleswa ya Naga le Temo

2.1 Kabinete e amogetše pego ya mafelelo go tšwa go Phanele ya Keletšo ya Mopresidente ye e bopilwego ke Ditsebi ka ga Peakanyoleswa ya Naga le Temo. Mopresidente Ramaphosa o thwetše phanele ye ka Lewedi 2018 gore e fane ka sebopego sa melawana seo se kopantšwego ka ga dipeakanyoleswa tša naga. Pego ye e tla ka dikutollo ka ga maemo a bjale le go tla ka ditšhišinyo tšeo di tlago thuša go akgofiša mošomo wa mmušo ka nepo ya go rarolla tlhokego ya tekatekano ka kabong ya naga mo nakong ye e fetilego.

2.2 Kabinete e laetše Ditona ka moka, ka go diriša dikgoro tša tšona, gore di bale pego ye le ditšhišinyo tša yona gomme di boele Kabineteng mo dikgweding tše pedi di swere maikutlo a tšona ka ga pego ye. Komiti ya Ditona ka ga Peakanyoleswa ya Naga ye modulasetulo wa yona e lego Motlatšamopresidente David Mabuza e tla hlokomela tshepedišo ye.

2.3 Kabinete e lebiša ditebogo tša yona go mošomo wo o dirilwego ke phanele ye e etilwego pele ke Ngaka Vuyokazi Mahlati gomme ya dumelela gore pego e hwetšwe ke setšhaba.

2.4 Tona ya Temo, Peakanyoleswa ya Naga le Tlhabollo ya Dinagamagae, Mohumagadi Thoko Didiza, gammogo le phanele ye, ba tla swara dikopano tše di aroganego le ba kgašo go ba sedimoša ka ga dikagare tša pego ye. Kopano ya go sedimoša ba kgašo e tla swarwa ka Lamorena la 28 Mosegamanye 2019 ka iri ya 10:00 mesong ka Lefelong la ba Kgašo la Ronnie Mamoepa la GCIS ka Hatfield gomme go tla ba le kgašothwii ya bidio ye e kgokaganyago Lefelo la Imbizo la GCIS ka Motsekapa

C. Melaokakanywa

1. Molaokakanywaphetošwa wa Kamogelo ya Semolao ya Manyalo a Setšo wa 2019

1.1 Kabinete e dumeletše go romelwa ga Molaokakanywaphetošwa wa Kamogelo ya Semolao ya Manyalo a Setšo wa 2019 ka Palamenteng.

1.2 Molaokakanywa wo o bea Karolo ya 7(1) le ya (2) tša Molao wa Kamogelo ya Semolao ya Manyalo a Setšo (RCMA), wa 1998 (Molao wa 120 wa 1998) gore o sepelelane le dikahlolo tša Kgorotsheko ya Molaotheo, tšeo di laeditšego gore dikarolo tše ga se tša nepagala go ya ka molaotheo. Dikarolo tše di kgethollotše basadi ka manyalong a setšo ka fao go sa amogelegego.

1.3 Molaokakanywa wo o hlagiša gore go be le tshwaro ye e lekanago ya basadi ka manyalong a setšo ao monna a nyetšego mosadi o tee le ka manyalong ao monna a nyetšego basadi ba go feta o tee ao a bilego gona pele ga Molao wo. Diphetošo tše di fediša kgethologanyo ya tša bong ka manyalong ao monna a nyetšego mosadi wa go feta o tee ao a bilego gona pele ga ge go thomiša RCMA ya 1998. Banyalani bjale ba tla ba le ditokelo tše di lekanago tša go ba mong wa thoto ka lenyalong.

D. Ditiragalo tše di tlago

1. Kwano ya tša Maphelo le Mopresidente

1.1 Mopresidente Ramaphosa o tla ba modulasetulo wa semmušo wa Kwano ya tša Maphelo le Mopresidente ka sepetleleng sa Dr George Mukhari Academic Hospital Ga-Rankuwa, ka Toropokgolong ya Tshwane, ka Labone la 25 Mosegamanye 2019. Kwano ye ya tša Maphelo ke poelo ya Seboka sa tša Maphelo seo se bego se swerwe le Mopresidente seo se bego se swerwe ka Diphalane 2018. Moletlo wo o dira motheo ka go mokgwa wa seboka wa go fihlelela lenaneo la maphelo a boleng la go ya go ile.

2. Seboka sa Mathomo sa Maemo a Godimo sa Dingangišano ka ga Melawana ya mabapi le Thuto ya Sekolo seo se Phagamego ka Afrika

2.1 Kgoro ya Thuto ya Motheo e tla ba monggae gotee le Mokgatlo wa Tlhabollo ya Thuto ka Afrika go ba Seboka sa Mathomo sa Maemo a Godimo sa Dingangišano ka ga Melawana ya mabapi le Thuto ya Sekolo seo se Phagamego ka Afrika: Re lokišetša Bafsa go Mešomo ya ka Moso.

2.2 Seboka se se tla swarwa go tloga ka la 29 go fihla ka la 30 Mosegamanye 2019 ka Emperors Palace, Johannesburg. Seboka se se tla kopanya ditona tše di rwelego maikarabelo a thuto, bafsa le bašomi go tšwa ka khonthinenteng ka bophara, dirutegi; bahlami ba melao; baemedi ba maemo a godimo go tšwa go badirišani ba dikhamphani tša tlhabollo; lekala la phraebete; badudi; mekgatlo ya barutiši le ya batswadi; mekgatlo ya bafsa le ba kgašo.

2.3 Dingangišano di tla nepiša kudu tlhamo le phethagatšo ya mekgwa ya boitlhamelo ye e nyakegago ka go thuto ya sekolo seo se phagamego ka Afrika ka nepo ya go maatlafatša barutiši bokaone le go lokišetša baithuti go mešomo ya ka moso. Kabinete e tšwela pele go leboga go kgatha tema ga rena ka ditherišanong tše di maatlafatšago.

3. Kgwedi ya Basadi

3.1 Moketeko wa Letšatši la Basadi la Bosetšhaba ka Vryburg, ka Seleteng sa Ruth Mompati ka Profenseng ya Leboa Bodikela ka Labohlano la 9 Phato 2019, le tla ketekwa ka fase ga morero wa: “Mengwaga ye 25 ya Temokrasi: Re Godiša Afrika Borwa Mmogo go Lokolla Basadi”.

3.2 Moketeko wo o gopola basadi ba go feta ba 20 000 bao ba ilego ba gwantela meagong ya Union Buildings ka la 9 Phato 1956 e le ge ba ipelaetša kgahlanong le katološo ya Melao ya Dipasa go basadi. Boipelaetšo bjo bo ile bja fetoga sehloa sa diphetogo ka ntweng ya rena ya go lwela tokologo le setšhaba sa temokrasi.

3.3 Ka ntle le katlego ya rena ye e makatšago ya go tšwetša pele tokollo ya basadi ka setšhabeng sa rena, bothata bja dikgaruru le tlaišo ya basadi ka setšhabeng sa rena di a ganelela. Dikotlo tše boima tšeo di filwego ka melatong ya dikgaruru tša go amana le thobalano ka Gauteng di laetša gore badiri ba bosenyi bja thobalano le melato ye mengwe ya go amana le bjona ba ka se phonyoge letsogo la molao.

3.4 Kabinete e ipiletša go makala ka moka a setšhaba go lwantšha dikgaruru dife goba dife, le go tšea matsapa a mohlakanelwa ka nepo ya go fokotša palo ya melato ya thobalano le ditlhaselo tša basadi le bana re lebile go phedišo ka botlalo ya maitshwaro a go se loke a.

E. Melaetša

1. Mahloko

1.1 Kabinete e hloboga go lahlegelwa ke molwelatokologo wa mahlwaadibona Ntate Isaac Lesibe ‘Bra Ike’ Maphoto, yo a hlokofetšego a na le mengwaga ye 88. Mopresidente Ramaphosa o ile a bega gore Bra Ike a hlomphiwe ka Poloko ya Semmušo ye e Kgethegilego, yo a ilego a tloga ka Afrika Borwa ka 1961 gomme a tsenela tlhahlo ya sešole le ya sepolotiki ka Beirut ka nageng ye peleng e bego e bitšwa Soviet Union gareng ga ngwaga wa 1961 le wa 1963 pele ga ge a tsenela lebotho la mašole la Umkhonto we Sizwe leo le bego le bitšwa Luthuli Detachment. Ka 2006, Mopresidente wa peleng Thabo Mbeki o ile a hlompha Bra Ike ka Sefoka sa Bosetšhaba sa Luthuli sa Silibera, ka seabe seo a bilego le sona go ntwa ya go lwela tokologo le temokrasi.

1.2 Kabinete le yona e lla go swana le setšhaba ka moka ge se lebiša mahloko go bagwera le balatedi ba seopedi sa go thopa difoka le mongwadi wa dikoša Jonathan ‘Johnny’ Clegg, yo a ilego a šomiša mmino wa gagwe go tšwetša pele setšhaba seo se hlokago semorafe. O tla gopolwa ka ga boikgafo bja gagwe go kago ya setšhaba, tirišano ya setšhaba le tlhokego ya semorafe. E be e le moamogedi wa Sefoka sa Bosetšhaba sa Ikhamanga sa Silibera, ka ga seabe sa gagwe se segolo ka lefapheng la mmino le go kopanya mmino wa setšo sa seAfrika le mehuta ye mengwe ya mmino.

2. Ditebogišo

Kabinete e lebogiša:

2.1 Sehlopha sa bosetšhaba sa kgwelentlatlana sa di-Proteas, ka ge se ralokile gabotse kudu le go fofišetša godimo Folaga ya Afrika Borwa ge se fihlile go sekamakgaolakgang a Sebjana sa Lefase ka Liverpool. Go kaonafala ga bona go tloga go maemo a bohlano go ya go maemo a bone ka maemong a lefase go retwa kudu. Gape, re lebogiša Mohumagadi Karla Pretorius ge a kgethilwe le go bitšwa Seraloki sa phadišano ya Sebjana sa Lefase ya 2019.

2.2 Baraloki ba diatleletiki ba Afrika Borwa ge ba ralokile gabotse kudu ka Lliking ya Diamond ya Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba wa Ditheo tša Diatleletik ka London. Mong wa rekhote ya bosetšhaba Akani Simbine o be a tloga a le maemong ao a kgahlišago kudu ka lebelong la banna la dimetara tše 100, ge a thopa makgaolakgang ka metsotswana ye 9.93 yeo e lego ye mekaonekaone mo sehleng se. Ka go motabogo o motelele wa banna, Luvo Manyonga o thopile phadišano ya motabogo o motelele wa banna ka dimetara tše 8.37 tšeo e lego tše kaonekaone mo sehleng se, gomme modirišani ka yena wa naga ya gabo Ruswahl Samaai yena a tšwa go maemo a boraro ka motabogo wa dimetara tše 8.11.

2.3 Khware ye e bitšwago Ndlovu Youth Choir, yeo go opela ga yona go tletšego ka mafolofolo a magolo a dinaledi go ilego gwa ba kgontšha gore ba gatele pele go ya tikologong ye e latelago ya dikgašothwii tša America's Got Talent.

2.4 Sehlopha sa rena sa bosetšhaba sa rakbi, Springboks, ge se fentše Australia ka 35-17 ka Johannesburg ka phadišanong ya 2019 Rugby Championship. Phadišano ye ke tiralago ya dipapadi ye bohlokwa yeo e akaretšago dinaga tša go swana le New Zealand, Australia, Argentina le Japan. Re ba lakaletša mahlatse le mahlogonolo ge ba tšwela pele ka mo phadišanong ye.

2.5 Sehlopha sa TeamSA, seo se thušitšego go ngwala leswa histori ya Afrika ka diphadišanong tša bo 30 tša Mokgatlo wa Boditšhabatšhaba wa Dipapadi tša Diyunibesithi ka Naples, Italy. Afrika e thopile palomoka ya dimetale tše 26 ka moka. Go dimetale tše 18 tša Afrika Borwa, tše tshela di bile tša gauta, tše seswai ya ba tša silibera mola tše nne e le tša porontshe.

F. Bao ba thwetšwego mešomong

Batho ka moka bao ba thwetšwego mešomong mangwalo a bona a dithuto a tla tiišetšwa le go netefaletšwa ka maleba.

1. Balaodi ba lebakanyana ba Lekgotlataolo la Setheo sa Ditšhelete sa Dikgwebopotlana (SEFA):
(a) Ms Mphokolo Makara;
(b) Adv Nomathemba Mlonzi;
(c) Ms Delicate Mabuza;
(d) Mr Martin Mahosi;
(e) Mr Justice Kganyago; 
(f)  Mr Maurice Radebe; and
(g) Ms Nonkululeko Dlamini – (reappointment). 

Dipotšišo:
Mohumagadi Phumla Williams – Seboleledi sa Kabinete sa Motšwaoswere
Mogala: 083 501 0139